دوران عقد و نامزدی یکی از بهترین روزهای مشترک زوجی است که قرار است با یکدیگر زندگی مشترک خود را زیر یک سقف آغاز کنند. اما قبل از این که بخواهیم راجع به استرداد هدایای دوران عقد و نامزدی بگوییم، بهتر است با تعاریف دقیق نامزدی و عقد آشنا شوید. در دوره ی نامزدی دختر و پسر و خانواده هایشان با یکدیگر آشنا شده، حلقه‌ای به منظور نشان به دختر داده شده تا بیشتر با یکدیگر آشنا شوند. دوران عقد زمانی است که عقد و نکاح محضری توسط عاقد بین زوجین خوانده شده و میزان مهریه و شیربها نیز تعیین گردیده است. در این بین هدایایی بین عروس و داماد و خانواده هایشان رد و بدل می‌شود که اگر پیوند بینشان به هم بخورد، هر یک از طرفین می‌توانند درخواست استرداد هدایای دوران عقد را داشته باشند. حال این که با این درخواست از سوی دادگاه تمامی هدایا به شخص شاکی باز می‌گردد یا خیر را در این مقاله بررسی می‌کنیم. آیا امکان بازپس گیری هدایا وجود دارد؟ چه نوع از هدایا را می‌توان پس گرفت؟ پس گرفتن هدایا چه شرایطی دارد؟ استرداد هدایا نیازمند چه مدارکی است؟ همچنین در این خصوص می توانید با یک وکیل حقوقی مناسب مشورت نموده و کلیه مسائل خود را با وی در میان بگذارید.
برای مشاوره رایگان و شبانه روزی با بهترین وکیل تهران همین حالا با ما تماس بگیرید!
شرایط استرداد هدایای دوران عقد و نامزدی
قانونگذار در فصل اول از باب اول کتاب هفتم قانون مدنی در خصوص خواستگاری و مسائل حقوقی مترتب بر آن احکام و مقرراتی را وضع داشته است. مطابق ماده 1035 قانون مدنی:
«وعده ازدواج ایجاد علقه زوجیت نمی‌‌کند اگرچه تمام یا قسمتی از مهریه که بین طرفین برای موقع ازدواج مقرر گردیده پرداخته شده باشد بنابراین هر یک از زن و مرد مادام که عقد نکاح جاری نشده میتواند از وصلت امتناع کند و طرف دیگر نمی‌تواند به هیچ وجه او را مجبور به ازدواج کرده یا از جهت صرف امتناع از وصلت مطالبه خسارتی نماید.»
مهم‌ترین نکته اینکه تمامی هدایا در دوران نامزدی و عقد قابل مطالبه نبوده و تنها موارد خاصی که نام می‌بریم را می‌توانید از طرف مقابل باز پس بگیرید. حتی با وجود بهترین وکیل طلاق نیز باز پس گرفتن برخی از این هدایا قانوناً غیر ممکن است.
در صورتی که عقد یا نامزدی به طور کامل به هم خورده باشد و هر یک از طرفین قصد ازدواج نداشته باشد، هدایا قابل استرداد می‌باشد.
تنها هدایایی که برای رسیدن و وصلت زوجین تقدیم آنها شده باشد قابل پس گرفتن است، یعنی اگر کادو به منظور تولد و یا دیگر مناسبت‌ها به شخص داده شده باشد، قابل استرداد نیست.
تمامی کادوهای مصرفی از جمله لباس، عطر، گل، کیف و کفش قابل استرداد نمی‌باشد.
اگر هدایا به هر علتی موجود نباشند و یا فرد آنها را گم کرده باشد، می‌بایست به اندازه قیمت آنها پول نقد به طرف مقابل داد. البته در مورد این مسئله پیشنهاد ما به شما مشاوره با وکیل خانواده می‌باشد.
اگر ازدواج به علت فوت خانم و یا آقا باشد، استرداد هدایای دوران عقد نامعتبر بوده و هیچ یک از طرفین حقی در مورد این هدایا نخواهند داشت.
مطالعه بیشتر 👈 معامله فضولی و مهم ترین آثار حقوقی آن
انواع هدایای دوران نامزدی و عقد
هر یک از طرفین و خانواده‌ها با توجه به میزان دارایی و بودجه‌ای که در نظر گرفته‌اند، هدایای گوناگونی را به یکدیگر تقدیم می‌کنند. این هدایا به دو نوع مصرف شدنی و اصطلاحاً غیر مصرفی تقسیم می شوند. انواع این هدایا از پارچه، لباس، کیف، کفش، ساعت گرفته تا طلا، ماشین، جواهرات و … . هدایای مشخص و دقیقی برای دوران نامزدی و عقد وجود ندارد، بلکه تمامی آن ها به میزان توقعات و ثروت شخص مقابل بستگی دارد. منظور از هدایای مصرف شدنی، هدایایی است که با استفاده و مصرف کردن از بین می رود مانند گل، میوه، عطر و … و منظور از هدایای غیر مصرفی، هدایایی است که با استفاده و مصرف متعارف از بین نمی رود مانند زیورآلات و طلاجات.
مطالعه بیشتر 👈 ازدواج سفید و تاثیر وحشتناک آن بر جامعه
پس گرفتن طلا بعد از طلاق
قبل از توضیح دادن در مورد نحوه پس گرفتن طلا بعد از عقد بهتر است بدانید که بهترین راه برای هر دو طرف توافق است. اگر بتوانید بعد از جدایی بدون هیچ گونه تنش و رفتارهای نامعقول با یکدیگر در صلح و آرامش توافق کنید، هر دو طرف می‌توانند تمام حق و حقوق خود را در دادگاه و یا بدون نیاز به درخواست وکیل کیفری و یا وکیل خانواده، بگیرند.
اگر طرفین نتوانند با یکدیگر به توافق برسند می‌توانند با ارائه‌ی کاغذ خرید به دادگاه و درخواست وکیل کیفری یا وکیل طلاق توافقی، درخواست خود را به صورت رسمی ثبت کنند.
مطالعه بیشتر 👈 ازدواج مجدد و مهم ترین اصول آن
مدارک مورد نیاز جهت استرداد هدایای نامزدی و یا عقد
برای اینکه بتوانید هدایای نفیسی چون طلا، جواهرات، گوشی همراه و یا خودرو را از طرف مقابل پس بگیرید می‌بایست به همراه فاکتور رسمی و مهر فروشگاهی که از آن خرید شده در دادگاه حضور پیدا کنید. همان طور که در قسمت بالا گفته شد، کادوهای مصرفی قابل پس گرفتن نمی‌باشند. برای استرداد هدایای دوران عقد ممکن است ماه‌ها در دادگاه برای اثبات ادعای خود رفت و آمد داشته باشید، از این رو قبل از هر گونه جنگ و چالشی بهتر است خودتان از پس مشکلات برآیید.
شرایط استرداد هدایای دوران نامزدی که منجر به ازدواج شده
ماده 803 قانون مدنی در خصوص رجوع از هبه مقرر داشته است:
«بعد از قبض نیز واهب میتواند با بقاء عین موهوبه از هبه رجوع کند مگر در موارد ذیل:
- در صورتی که متهب پدر یا مادر یا اولاد واهب باشد.
- در صورتی که هبه معوض بوده و عوض هم داده شده باشد.
- در صورتی که عین موهوبه از مالکیت متهب خارج شده یا متعلق حق غیر واقع شود خواه قهراً مثل اینکه عین موهوبه برهن داده شود.
- در صورتی که در عین موهوبه تغییری حاصل شود.»
بر اساس بند 2 ماده فوق الذکر چنانچه هبه معوض بوده و عوض داده شده باشد، دیگر امکان رجوع واهب برای باز پس گیری هدایای دوران نامزدی وجود ندارد. بر اساس رویه غالب قضایی و نظر غالب قضات، با انعقاد عقد نکاح رجوع به هدایای دوران نامزدی ممکن نخواهد بود. در حقیقت، این دسته از قضات محترم، وقوع عقد نکاح فی مابین زن و مرد را به نوعی عوض معنوی هدایای دوران نامزدی می دانند و بر این باورند وقتی دوران نامزدی به ازدواج منجر شود، دیگر امکان رجوع از هبه و پس گرفتنِ هدایای این دوران برای طرفین وجود نخواهد داشت.
شرایط استرداد هدایای دوران نامزدی که منجر به ازدواج نشده
مطابق ماده 1037 قانون مدنی:
«هر یک از نامزدها می تواند در صورت بهم خوردن وصلت منظور هدایایی را که به طرف دیگر یا ابوین او برای وصلت منظور داده است مطالبه کند اگر عین هدایا موجود نباشد مستحق قیمت هدایائی خواهد بود که عادتا نگاه داشته می‌شود مگر اینکه آن هدایا بدون تقصیر طرف دیگر تلف شده باشد.»
بر اساس ماده مارالذکر می توان گفت اگر دوران نامزدی به پایان رسیده و نامزدی بر هم خورده باشد و منجر به عقد نکاح نشود، هر یک از نامزدها می توانند هدایایی را که به طرف مقابل داده است باز پس گیرد. در این صورت، چنانچه عین هدایا موجود نباشد، مطابق نص صریح ماده 1037 قانون مدنی، واهب مستحق قیمت آن هدیه خواهد بود؛ البته بدین شرط که هدیه مذکور از جمله هدایای غیر مصرفی باشد که عادتاً نگهداری می شود و با استفاده از بین نمی رود مانند طلا و زیورآلات. از طرف دیگر ذکر دو نکته ضروری است:
1.اگر هدایای دوران نامزدی حتی هدایای غیر مصرفی، بدون تقصیر طرف مقابل تلف شده باشد، دیگر امکان پس گرفتنِ آن هدایا وجود نخواهد داشت.
2.بر اساس ماده 1038 قانون مدنی که بیان داشته است:
«مفاد ماده قبل از حیث رجوع به قیمت در موردی که وصلت منظور در اثر” فوت یکی از نامزدها ” بهم بخورد مجری نخواهد بود.»
چنانچه یکی از نامزدها در دوران نامزدی فوت نموده و به این دلیل نیز دوران نامزدی به ازدواج منجر نشده باشد، امکان باز پس گیریِ هدایای داده شده حتی هدایای غیر مصرفی مانند طلا و زیورآلات هم وجود نخواهد داشت.
دادخواست استرداد هدایای نامزدی
جهت استرداد هدایای دوران نامزدی با رعایت احکام و مقرراتی که در قسمت های قبل توضیح داده شد، بایستی دادخواستی به طرفیت نامزد مقابل به دادگاه خانواده ارائه شود که عنوان دادخواست عبارت از مطالبه هدایای دوران نامزدی می باشد. در وهله نخست، دادخواست دهنده باید دلایل، اسناد و مدارکی که دلالت بر مالکیت نسبت به هدایا و خرید آن ها باشد از قبیل رسید ممهور به مهر فروشگاه و غیره را به دادگاه خانواده در ضمن دادخواست خود ارائه دهد و در وهله بعد باید مستنداتی ارائه شود که نشان دهنده آن باشد که هدایای مذکور از سوی دادخواست دهنده مستقیماً به طرف مقابل در دوران نامزدی اعطا شده است.نکته حائز همیت دیگر این است که دادخواست باید به دادگاه خانواده محل اقامت نامزد مقابل داده شود. بدیهی است که روند اثباتی این امر قدری پیچیده و دشوار است و در این خصوص مشورت با وکیل حقوقی یا وکیل خانواده بهترین راهکار موجود می باشد.
سهم الارث در دوران عقد و نامزدی
بر اساس ماده 861 قانون مدنی:
«موجب ارث دو امر است: نسب و سبب.»
و مطابق ماده 864 قانون مدنی:
«از جمله اشخاصی که به موجب سبب ارث می برند هر یک از “زوجین” است که در حین فوت دیگری زنده باشد.»
ذکر کلمه «زوجین» در نص صریح ماده فوق الذکر نشان دهنده آن است که یکی از شرایط ارث بردن مرد و زن از یکدیگر، وقوع عقد دائم و ایجاد رابطه زوجیت میان آن دو می باشد. همچنین ماده 940 قانون مدنی در این راستا مقرر داشته است:
«زوجین که زوجیت آنها “دائمی” بوده و ممنوع از ارث نباشند از یکدیگر ارث میبرند.»
بنابراین چنانچه یکی از طرفین در دوران «عقد» که میان مرد و زن عقد نکاح دائم جاری می شود و با یکدیگر زن و شوهر میشوند فوت نماید، در این صورت طرف مقابل (مرد یا زن) به موجب مواد 913، 927 و 938 قانون مدنی و نیز ماده 941 قانون مدنی از متوفی ارث خواهد برد. اما در دوران نامزدی که هنوز عقد نکاح میان طرفین جاری نشده است، یکی از سه شرط مهم ارث بردن زن و مرد از یکدیگر (وقوع عقد دائم و ایجاد رابطه زوجیت) وجود نداشته و بنابراین چنانچه یکی از طرفین در دوران نامزدی و پیش از وقوع عقد نکاح فوت نماید، طرف مقابل قانوناً از وی هیچ ارثی نخواهد برد.
