یکی از انواع ازدواج در خارج از کشور ازدواج سفید است. ازدواجی که دختر و پسر زندگی مشترکشان را بدون ثبت عقد قانونی آغاز میکنند. این قبیل روابط در عموم کشورهای غربی بسیار رواج دارد، جوری که ممکن است از این وصلت فرزند و یا فرزندانی هم داشته باشند و پس از چند سال ازدواج خود را قانونی ثبت کنند. متاسفانه ازدواج سفید در ایران، با توجه به هزینه بالای مسکن و تمامی موارد مصرفی نیز وجود دارد. اما اینجا سوال پیش میآید که آیا قوانین و مقررات کشورمان از این روابط حمایت میکند؟ آیا عرف جامعه این موضوع را درک و قبول خواهد کرد؟ از نظر شرعی چه تبعاتی برای دختر و پسر وجود دارد؟ و در آخر آیا ازدواج بدون تعهد و غیر قانونی سرانجام خوبی دارد؟
برای پاسخ به تمامی این پرسشها بهتر است تا آخر این مقاله با ما همراه باشید.
برای مشاوره رایگان و شبانه روزی با بهترین وکیل تهران همین حالا با ما تماس بگیرید!
ازدواج سفید چیست و چه پیامدهایی دارد؟
ازدواج سفید، یک رابطه غیرقانونی و غیر رسمی و یا پیوندی است که به مدت نامشخص بین زن و مرد شکل میگیرد. این ازدواج و یا فرزند حاصل از آن به هیچ عنوان تحت حمایت قوانین و مقررات موضوعه کشور ما نیست و بیشترین آسیب از این وصلت بر روی کودک است. حتی اگر پس از جدایی با بهترین وکیل حقوقی هم مشورت کنید نمیتوانید درخواست حق و حقوقی نسبت به این پیوند داشته باشید. در این ازدواج بدون جاری شدن خطبه عقد و یا صیغه، طرفین زندگی مشترک خود را زیر یک سقف آغاز میکنند. همان طور که در بخش بالا اشاره شد، این ازدواج در شرع و عرف جامعه ایرانی و اسلامی جایگاهی نخواهد داشت. مشکلات اقتصادی، گرانیهای بیش از حد و نرخ تورم بالا در بسیاری از کشورها از قبیل ایران باعث شده تا بیش از پیش جوان ها به این روابط نامتعارف روی بیاورند. اگر قصد تشکیل چنین زندگی دارید پیشنهاد میکنیم حتما با یک وکیل خانواده این موضوع را مطرح کنید.
⚖️ مطالعه بیشتر: صیغه و مهم ترین قوانین آن در اسلام + متن صیغه
چنین ازدواجی در ایران نامشروع نامیده میشود و طرفین در دادگاه کیفری به مجازات محکوم خواهند شد. همچنین فرزند حاصل از این رابطه، کودک نامشروع محسوب شده و از لحاظ قانونی از حق ارث پدر و مادر بهره مند نخواهد بود. دختر و پسر بدون داشتن تعهد و مسئولیت این زندگی را شروع کرده و حق شکایت در هیچ مکان قانونی را نخواهند داشت. در ایران بیشترین پیامد منفی بر روی دخترانی است که تن به این سبک پیوند را میدهند. معمولاً خانمها برای حفظ آبرو و شرافت خود ممکن است هیچ کسی را از این وصلت خبردار نکنند و همیشه در محیطی استرس زا زندگی کنند.
اساساً یکی از مهمترین دلایل این پیوند غیر قانونی برطرف کردن نیازهای جنسی به شمار میرود. شاید این مورد در دیگر کشورها امری طبیعی و رایج باشد اما در ایران اگر رابطه دختر و پسر در چهارچوب قانون نباشد و یا ثبت رسمی در دفترخانه نداشته باشد، نامشروع نامیده میشود. بهتر است شما نیز قبل از هر گونه اقدامی برای چنین ازدواجهای بی پایه و اساس، کاملاً در موردش مطالعه داشته باشید.
⚖️ مطالعه بیشتر: ازدواج مجدد و مهم ترین اصول آن
وضعیت فرزندان در ازدواج سفید
فرزند و یا فرزندانی که از این ازدواج متولد میشوند قطعا زندگی خوب و سالم و بدور از تنش نخواهند داشت، زیرا که قوانین کشور ایران از آنها حمایتی نمیکند. این بچهها از حق ارث محروم بوده و ممکن است پدر یا مادر و یا هر دو مسئولیتی را در قبال تربیت و پرورش آنها نداشته باشند. ازدواج سفید ممکن است تاثیرات بسیار منفی و مخربی بر روی روان این کودکان بگذارد و تا آخر عمرشان از یک زندگی پر از عشق و محبت در کنار والدین بی نصیب بمانند. همان طور که پدر و مادر این فرزندان بدون هیچ تعهدی زندگی مشترکشان را شروع کردهاند، قطعا نسبت به کودک متولد شده هم بی اهمیت خواهند بود. اگر با اختلافی بین زن و مرد و یا در رابطه با کودک رو به رو شدید میتوانید برای مشاوره با وکیل طلاق نیز به دفاتر این افراد در سراسر ایران مراجعه نمایید. افراد متخصصی چون وکلا میتوانند شما را به بهترین نحو راهنمایی کنند. همچنین می توانید با مراجعه به یک وکیل کیفری درخصوص این موضوع اطلاعات بیشتری کسب نمایید.
⚖️ مطالعه بیشتر: نحوه اثبات رابطه نامشروع و مجازات آن
وضعیت نفقه و مهریه در ازدواج سفید
قانون جمهوری اسلامی ایران این ازدواج را به رسمیت نمیشناسد. با توجه به این که ازدواج سفید در هیچ یک از دفاتر رسمی کشور ثبت نشده و عقد نکاح به صورت شرعی و قانونی بین زن و مرد خوانده نشده است، زن هیچ گونه ادعا و حقی در مورد نفقه و مهریه نخواهد داشت. در این زمینه وکیل طلاق توافقی قطعاً بهترین گزینه جهت بررسی این ارتباط و کسب اطلاعات بیشتر در آن خصوص خواهد بود.
تاریخچه ازدواج سفید
تاریخچه پدیده ازدواج سفید را باید در وضعیت اجتماعی کشورهای غربی جستجو نمود؛ چرا که سال های متمادی در این کشورها، برقراری ارتباطات زناشویی و پیوندهای عاطفی خارج از ساختارهای قانونی و سنت های مرسوم بوده و اکنون نیز این قسم روابط زناشویی در این کشورها بسیار رواج دارد تا جایی که امروزه مقوله ازدواج سفید به عنوان یک نوع ازدواج غیر رسمی و غیر قانونی در این کشورها از جایگاه ویژه ای برخوردار شده است. این پدیده نخستین بار در کشور امریکا و تحت جنبش آزادی زنان پایه گذاری شد. اگرچه جنبش آزادی زنان ابتدا با اهداف توسعه طلبانه از حیث اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و … شکل گرفت لکن سال ها بعد از شکل گیری این نهضت، امری به نام انقلاب جنسی پدید آمد که به عقیده کارشناسان، برخلاف اهداف عدالت جویانه و ضد تبعیض جنبش آزادی زنان بوده و سبب ترویج ناهنجاری ها و رفتارهای مبتذل میان زنان شد. درست در آن زمان بود که این پدیده نوظهور یعنی مقوله ازدواج سفید و آغاز زندگی مشترک بدون ملاحظات قانونی و رسمی شکل گرفت و به تدریج ترویج یافت.
دلایل ترویج ازدواج سفید در جامعه
امروزه مقوله ازدواج سفید در جوامع کنونی بیش از گذشته رواج یافته است؛ علت اصلی این امر می تواند عدم مسئولیت پذیری طرفین یا یکی از آن ها جهت تشکیل خانواده به صورت رسمی و قانونی باشد. در واقع افراد تصور می کنند در بستر ازدواج سفید که به معنای هم خانه شدن پسر و دختر بدون وجود رابطه شرعی و عقد نکاح میان آن هاست، نیازهایشان تأمین شده و در عین حال، مسئولیتی در قبال طرف مقابل نیز نخواهند داشت. علاوه بر این امر، دلایل متعدد دیگری نیز سبب ترویج ازدواج سفید در جامعه و روی آوردنِ جوانان به این پدیده شده است که در ادامه بیان می داریم:
الف) عدم مسئولیت پذیری
یکی از دلایل عمده ای که جوانان به سوی ازدواج سفید روی می آورند، عدم وجود هر گونه تعهد و مسئولیت در این نوع ازدواج می باشد. چراکه در ازدواج سفید، هریک از طرفین هر زمان که بخواهد می تواند بدون انجام هرگونه تشریفات قانونی و قضایی زندگی مشترک را ترک نماید.همین امر سبب می شود تا طرفین سرمایه گذاری مالی، زمانی، عاطفی و روانی محدودی در این نوع رابطه داشته باشند و با کمی تغییر در شرایط، خود را از ادامه مسیر زندگی مشترک کنار بکشند.
ب) وجود مشکلات اقتصادی
امروزه یافتن شغل مناسب و دستیابی به درآمدی معقول برای افراد در جامعه امری سخت و دشوار شده است. از طرف دیگر نیز بالا رفتن هزینه های زندگی سبب کاهش قدرت خرید مردم و به تبع آن دشوار شدنِ امرار معاش برای افراد جامعه شده است. همین امر سبب می شود تا افراد ترجیح بدهند به جای روی آوردن به ازدواج شرعی و رسمی و قبول مسئولیت های مالی این نوع ازدواج، به سراغ ازدواجی غیر رسمی رفته و مسئولیت های مالی خاصی در این نوع رابطه به دوش نکشند.
ج) تأثیر رسانه ها و شبکه های اجتماعی مختلف
پیشرفت جامعه و دسترسی افراد به اطلاعات و شبکه های اجتماعی، مانند اینترنت، وسایل چت، ماهواره و …موجب شده است که افراد جامعه از طریق این قبیل شبکه ها و رسانه های جمعی تأثیر پذیری بالایی داشته باشند و این رسانه ها نیز سعی در سست نمودنِ ارزش ها و هنجارهای جامعه و عادی سازی روابط تحت عنوان ازدواج سفید میان افراد دارند. این شبکه ها تنوع طلبی و عدم مسئولیت پذیری را میان افراد آموزش داده و با توجه به تأثیر پذیری افراد از آن ها، می توان گفت یکی از دلایل ترویج مقوله ازدواج سفید، همین رسانه ها و شبکه های اجتماعی مختلف هستند.
د) عدم وجود مسئولیت های مربوط به مهریه و جهیزیه
همانطور که در قسمت های قبلی بیان شد، در ازدواج سفید مرد هیچ تعهدی برای انجام تکالیف شرعی که در ازدواج رسمی و قانونی وجود دارد، نخواهد داشت. بنابراین پرداخت مهریه و نفقه از سوی مرد منتفی می شود و از طرف دیگر نیز زن هم تکلیفی به آوردن جهیزیه به خانه همسر ندارد و همین امر سبب رواج این نوع ازدواج میان جوانان امروزه شده است.
ه) فرار از مراسمات رسمی ازدواج و هزینه های مربوطه
امروزه توقع برگزاری مراسمات و تشریفات مختلف ازدواج از قبیل حنابندان، نامزدی، مراسم عقد و عروسی در میان برخی خانواده ها بسیار بالا رفته است و شرایط نامناسب اقتصادی سبب افزایش هزینه برگزاری این قبیل مراسمات گشته است؛ از این رو، افراد به دنبال نوعی از ازدواج می باشند که مراسم و تشریفات خاصی نداشته و هزینه ای به آن ها تحمیل نگردد و این موضوع نیز از دلایل ترویج ازدواج سفید در جامعه می باشد.
معایب ازدواج سفید
مقوله ازدواج سفید با توجه به عدم حمایت قانونگذار کشورمان، با مشکلات و معایب قابل توجهی رو به رو می باشد که در ادامه به بیان آن ها می پردازیم:
الف) عدم امنیت روانی برای طرفین
با توجه به عدم پذیرش این سبک از زندگی مشترک در جامعه ما، زوجین با مشکلات روانی قابل توجهی از جمله ترس از بارداری، تلاش برای پنهان کردن زندگی مشترک و غیره مواجه می شوند و از طرف دیگر با توجه به ماهیت این نوع ازدواج که عموماً جایگزینیِ زندگی زناشویی با تفریح و خوشگذرانی می باشد، لذا همواره این ترس برای طرفین وجود دارد که شریک عاطفی خویش را به دلایلی چون خیانت و ترک زندگی مشترک از دست بدهد و این امر از موارد عدم امنیت روانی در این نوع ازدواج می باشد.
ب) عدم حمایت قانونی از ازدواج سفید
همانطور که در قسمت های قبلی بیان گردید، ازدواج سفید امری قانونی نیست و مورد حمایت قانون گذار ما نمی باشد. بنابراین اگر در این نوع زندگی مشترک هر گونه اختلافی حادث شود، از جمله خشونت و آزار و اذیت خانگی مورد حمایت قانونگذار نبوده و این امر یکی از بزرگترین معایب و مضرات این نوع ازدواج است. از طرف دیگر زن و مرد هیچ گونه ادعایی بابت حقوق خود در این ازدواج نخواهند داشت؛ چراکه تمام مسائل حقوقی و قانونی مترتب بر ازدواج، مربوط به رابطه و پیوند زناشویی شرعی و قانونی می باشد؛ حال آن که ازدواج سفید یک پیوند شرعی بر اساس نکاح قانونی و رسمی نمی باشد.
ج) بلاتکلیفی طرفین در زندگی مشترک
دختر و پسر در این نوع ازدواج دچار نوعی دوگانگی می شوند؛ چراکه نمی دانند مجرد هستند یا متأهل؟ همین امر نیز باعث فشارهای روانی و ایجاد سردرگمی برای ایشان خواهد شد. آن ها درخصوص فرزند دار شدن و عواقب آن همواره نگران هستند و هیچ تکلیف مشخصی درخصوص ادامه رابطه خود نخواهند داشت.
پیامدهای حقوقی ازدواج سفید
مقوله ازدواج سفید دارای پیامدهای حقوقی قابل توجهی می باشد که به چند مورد از آن ها به طور مختصر اشاره خواهیم نمود:
الف) عدم تعلق حقوق مالی به زوجه
در این نوع رابطه با توجه به ماهیت غیر قانونی، غیر شرعی و غیر رسمی آن، حقوق مالی از قبیل مهریه و نفقه به زوجه تعلق نخواهد گرفت؛ این در حالی است که در ازدواج و نکاح شرعی و قانونی، قانونگذار طی مواد مختلفی از قانون مدنی و قانون حمایت خانواده از زن حمایت های مختلف مالی به عمل آورده و حقوق حقه زن از جمله مهریه، نفقه و اجرت المثل را به رسمیت شناخته است.
ب) وجود فرزندان نامشروع و افزایش احتمال سقط جنین
در ازدواج سفید، رابطه میان مرد و زن زنا تلقی می شود فلذا فرزند ناشی از این رابطه فاقد مشروعیت قانونی بوده و به عنوان ولد الزنا در احکام فقهی شناخته می شود. از طرفی از آنجا که نسبت بین پدر و فرزند قابل اثبات نیست، مرد همواره از پذیرش مسئولیت های فرزند خود استنکاف نموده و از ایفای حقوق مالی فرزند و نام گذاری ایشان و دریافت شناسنامه برای فرزند خود شانه خالی می کند که این امر سبب می شود تا فرزندی بدون پدر، بدون شناسنامه و نسب مشروع در جامعه به وجود آید که همین امر برخلاف هنجارهای جامعه بوده و می تواند آثار روانی سوئی برای فرزند متولد شده از این رابطه به دنبال داشته باشد.
پیامدهای اجتماعی ازدواج سفید
امروزه در جامعه ما نام دیگر ازدواج سفید با عنوان «تجاوز سفید» شناخته شده است. قاعدتاً پنهان داشتنِ یک رابطه باعث ایجاد پیامدهای نامناسب فردی، اجتماعی و روحی و روانی برای افراد و جامعه خواهد شد. از طرف دیگر، غیر شرعی بودنِ این نوع ازدواج نیز باعث ایجاد برخی مشکلات و تبعات اجتماعی می شود که به بیان آن ها در ادامه می پردازیم:
الف) طرد شدن از خانواده و احساس سرخوردگی
با توجه به عدم مقبولیت ازدواج سفید در میان خانواده های ایرانی و عدم مطابقت این نوع ازدواج با ارزش ها و هنجارهای شرعی و اجتماعی جامعه ما، معمولاً خانواده ها به محض فهمیدنِ وجود چنین روابطی میان فرزندان خود آن ها را طرد کرده و نیز جامعه با توجه به عدم مقبولیت این نوع ازدواج، دختر و پسر را به عنوان زن و شوهر قبول نداشته و این طردشدگی برای ایشان سبب ایجاد حس سرخوردگی برای طرفین خواهد شد.
ب) احساس گناه و عذاب وجدان در هریک از طرفین
طبیعتاً وقتی قانون و شریعت از این نوع ازدواج حمایتی به عمل نیاورد، دختر و پسر همواره خود را در نوعی رابطه زناشویی می دانند که هیچ چهارچوب شرعی و قانونی نداشته و از هیچ حمایتی برخوردار نیستند و این موضوع احساس گناه و عذاب وجدان را در میان آن ها ایجاد کرده و افزایش خواهد داد.
ج) ایجاد مشکلات روحی و روانی و افزایش افسردگی در زوجین
با توجه به بلاتکلیفی طرفین در این نوع ازدواج و مشخص نبودنِ جایگاه حقوقی و عرفی این نوع ازدواج در جامعه، دختر و پسر همواره با نوعی عدم امنیت روانی رو به رو بوده و ترس خیانت و ترک کردن زندگی از سوی شریک عاطفی و جنسی مشکلات روحی و روانی زیادی برای ایشان ایجاد خواهد کرد که منجر به افزایش آمار افسردگی در میان جوانان نیز می شود.
د) نامشخص بودنِ تکلیف فرزند حاصل از ازدواج سفید
با توجه به عدم ثبت قانونی و رسمی ازدواج سفید، سرنوشت فرزندان متولد شده از چنین ازدواجی بعد از تولد آن ها مشخص نبوده و این امر سبب لطمه های روحی و اجتماعی فراوانی به فرزندان ناشی از این نوع ازدواج می شود. همچنین بارداری ناخواسته و سقط جنین به صورت غیر قانونی از معایب این نوع ازدواج به شمار می رود.
ه) عدم وفاداری و تعهد و افزایش احتمال خیانت بین زوجین
با توجه به ماهیت این نوع ازدواج و عدم ثبت رسمی آن، هریک از زن و مرد می تواند هر زمان که بخواهد رابطه را ترک کرده یا اینکه دست به خیانت علیه شریک خود بزند. این نوع ازدواج هیچ گونه مسئولیت و تعهدی برای طرفین ایجاد نکرده و همین امر از تبعات زیادی از جمله افزایش احتمال خیانت بین زوجین و نیز فساد در جامعه برخوردار می باشد.