مهریه مالی است که پس از انعقاد عقد نکاح بین زوجین و ثبت قانونی آن، مرد موظف می‌شود به همسر خود پرداخت کند. برای اجرا گذاشتن مهریه باید توجه داشت که در قانون جدید مهریه ، تا میزان 110 سکه بهار آزادی دارای ضمانت اجرای قانونی جلب و بازداشت برای زوج است. یعنی اگر زوج تا 110 سکه را پرداخت کند و مابقی را پرداخت نکند امکان جلب و زندانی کردن او وجود ندارند. برای اجرا گذاشتن مهریه لازم است تا روال قانونی آن، مرحله به مرحله طی شود. در ادامه این متن درباره مهریه و روال قانونی دریافت آن بیشتر توضیح می‌دهیم.
برای مشاوره رایگان و شبانه روزی با بهترین وکیل تهران همین حالا با ما تماس بگیرید!
مهریه چیست
مهریه مالی است که بعد از جاری شدن نکاح بین زوجین، مرد متعهد به پرداخت آن می‌شود و این تعهد بعد از ثبت در دفاتر اسناد و امضاء و تایید از طرف شوهر وجهه قانونی پیدا می‌کند. مهریه می‌تواند سکه، پول، طلا، مال منقول و غیر منقول و حتی انجام کاری خاص از طرف مرد باشد که در توافق اولیه زوجین و خانواده آن ها نوع و مقدار آن مشخص می‌شود.
باید توجه داشت که اندازه مهریه باید برای طرفین مشخص و معین باشد. همچنین باید از مصادیق دارای ارزش مالی در دنیای واقعی باشد. مهریه می‌تواند به شکل عندالمطالبه یا عندالاستطاعه در عقدنامه درج شود، که تعیین آن در اختیار زوجین بوده و در صورت توافق آن‌ها در اسناد مربوط ثبت و وجاهت قانونی پیدا می‌کند.
عدم تعیین میزان مهریه در عقد دائم موجب بطلان عقد نمی‌شود. اما در عقد موقت باید میزان مهریه مشخص شود. عدم تعیین میزان مهریه در عقد موقت، موجب بطلان آن است. اجرا گذاشتن مهریه در صورتی ممکن می‌شود و قابلیت اجرا پیدا می کند که جنبه و ارزش مالی و قابلیت تملیک داشته باشد.
مهریه باید مشخص و معین باشد یعنی مصداق و معادل مشخص داشته باشد وگرنه ارزش قانونی برای اجرا گذاشتن ندارد. مهریه باید قابلیت تملّک برخوردار باشد. مهریه باید مشروع باشد یعنی درخواست دریافت آن با قوانین جاری کشور منافاتی نداشته باشد.
برای اطلاع از جزئیات و شرایط مهریه می‌توانید با انجام مشاوره حقوقی با وکلا ماهر و کار کشته، نسبت به ریز مسائل آن آگاهی لازم را بدست آورید.
⚖️ مطالعه بیشتر: پولشویی چیست و چه روش هایی دارد؟+مجازات پولشویی⚖️
انواع مهریه
مهریه حقی است که قانون بر اساس اصول فقهی و شرعی برای زن قائل شده است و از زمان جاری شدن عقد و ثبت در دفاتر رسمی وجاهت قانونی پیدا می‌کند و زن صاحب آن محسوب می‌شود. در صورت خودداری مرد از پرداخت مهریه زن برای گرفتن آن می‌تواند به مراجع قانونی ذی‌صلاح مراجعه کند.
مهریه به دو شکل عندالمطالبه و عندالاستطاعه تقسیم می‌شود. در گذشته تشخیص این امر بر عهده قاضی بود ولی براساس قوانین امروزی نوع مهریه با شرایط درج‌شده در عقد نامه مشخص می‌شود.
در عقدنامه دوحالت برای تعیین نوع مهریه وجود دارد که زوجین می‌توانند براساس توافق خود، یکی از آن‌ها را انتخاب و امضا کنند.
در حالت اول مهریه به‌صورت عندالمطالبه تعیین می‌شود و اغلب موارد تعیین مهریه نیز به این صورت است. در مهریه عندالمطالبه به محض جاری شدن صیغه عقد و ثبت آن، زن می‌تواند برای دریافت مهریه تعیین‌شده اقدام و دریافت آن را از شوهر طلب کند.
حالتی دیگر از مهریه وجود دارد که در رویه قضایی به‌عنوان مهریه عندالاستطاعه شناخته می‌شود. همان‌طور که از اسم این نوع مهریه پیداست، قابلیت اجرایی شدن آن بستگی به استطاعت و توان مالی مرد در آینده داشته و دریافت آن منوط به استطاعت مالی مرد می‌شود که تشخیص استطاعت مالی مرد با مراجع قانونی و در راس آن قاضی رسیدگی کننده به پرونده می‌باشد که پس از دریافت اسناد و مدارک قانونی، نسبت به تعیین وضعیت اقدام می‌کند. به عبارت ساده تر، با تعیین مهریه به‌صورت عندالاستطاعه، زن زمانی مستحق دریافت حق قانونی و مهریه تعیین شده خود می‌باشد که بتواند به کمک اسناد و مدارک، استطاعت مالی شوهر خود را برای مراجع قانونی به اثبات برساند.
برای آشنایی با مباحث حقوقی در زمینه املاک و دارایی های غیر منقول مشاوره با وکیل ملکی می تواند گزینه ای مناسب برای موفقیت و پیشرفت امور پرونده های مالی و گرفتن مهریه باشد.
⚖️ مطالعه بیشتر: مجازات حمل سلاح سرد و مهم ترین قوانین آن⚖️
قوانین اجرا گذاشتن مهریه
در قانون مدنی و در رویه قضایی کشور، قوانین مختلفی برای به اجرا گذاشتن مهریه تعیین شده‌است.
به عنوان مثال درباره تعیین میزان مهریه در حالتی که مهریه وجه رایج باشد، در تبصره ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی چنین می‌خوانیم:
«چنانچه مهریه وجه رایج باشد متناسب با تغییر شاخص قیمت سالانه‌ی زمان تأدیه نسبت به سال اجرای عقد که توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران تعیین می‌گردد محاسبه و پرداخت خواهد شد مگر اینکه زوجین در حین اجرای عقد به نحو دیگری تراضی کرده باشند.»
نکته بعدی درباره میزان مهریه و شیوه برخورد با مرد، درصورت عدم پرداخت مهریه است.
در ماده ۲۲ قانون حمایت از خانواده این‌گونه حکم شده‌است که:
«هرگاه مهریه در زمان وقوع عقد تا یکصد و ده سکّه تمام بهارآزادی یا معادل آن باشد، وصول آن مشمول مقررات ماده(۲) قانون اجرای محکومیت های مالی است. چنانچه مهریه، بیشتر از این میزان باشد در خصوص مازاد، فقط ملائت زوج ملاک پرداخت است. رعایت مقررات مربوط به محاسبه مهریه به نرخ روز کماکان الزامی است.»
با توجه به این ماده و بررسی ماده ۲ قانون اجرای محکومیت‌های مالی و سایر مواد این قانون، مشخص می‌شود که در برخورد با عدم پرداخت مهریه توسط شوهر، دو حالت متصور است.
در حالت اول اگر مهریه ۱۱۰ سکه بهار آزادی یا کمتر باشد، در این‌صورت مرد با پرداخت نکردن آن، حبس می‌شود. در حالت دوم و برای مهریه بیشتر از ۱۱۰ سکه بهار آزادی، چنانچه مرد تا ۱۱۰ سکه را پرداخت کند و یا درخواست اعسار و یا قسطی شدن مهریه را بدهد، برای مقدار مازاد بر ۱۱۰ سکه به زندان نمی‌رود.
البته باید توجه داشت که عدم به زندان رفتن مرد برای باقی مانده مقدار مهریه، به معنی عدم امکان مطالبه آن از سوی زن نیست. زن می‌تواند آن مقدار پرداخت نشده از مهریه خود را مطالبه و حتی مرد را برای آن ممنوع الخروج کند.
به دلیل زمان بر و پیچیده بودن مراحل اداری برای اجرا گذاشتن مهریه، بهترین کار درخواست وکیل خانواده توسط زوجه است، تا در طول مراحل اداری دچار مشکل نشود.
⚖️ مطالعه بیشتر: فروش ملک مشاع و مهم ترین قوانین آن در سال 1400⚖️
گرفتن مهریه بدون طلاق
گرفتن مهریه بدون طلاق نیازی به درخواست وکیل طلاق ندارد چون مطالبه مهریه چه در عقد دائم و یا موقت حق قانونی و شرعی زن محسوب می‌شود. در صورتی که از نظر قانونی و شرعی منعی وجودنداشته‌باشد، زن بدون بر هم خوردن زندگی و طلاق می‌تواند مهریه خود را از شوهر درخواست و نسبت به دریافت آن اقدام قانونی کند.
همچنین دریافت مهریه مشروط به زندگی زن در خانه شوهر و انجام تعهدات زناشویی نیز نمی‌شود. حتی اگر زن ناشزه باشد یا از مرد تمکین نکند و مرتکب هر جرمی حتی خیانت و رابطه نامشروع شده باشد مهریه او از لحاظ قانونی و شرعی پابرجا و مرد از نظر قانون موظف به پرداخت آن است.
از آن‌جا می‌توان اطمینان پیدا کرد که گرفتن مهریه هیچ ربطی به طلاق ندارد که بدانیم، حتی دختر و دوشیزه پس از انجام عقد و ثبت رسمی آن، زمانی که در خانه پدری سکونت دارد و هنوز به خانه شوهر نرفته است، می‌تواند اقدام به گرفتن مهریه بدون طلاق کند.
درصورت فوت شوهر نیز، زوجه می‌تواند مهریه خود را از وراث مطالبه کند. نکته جالب در این شرایط آن است که در صورت مطالبه مهریه از طرف زن در زمان فوت شوهر، این مهریه جز دیون ممتاز است و بر سایر دیون و ارث وراث اولویت دارد. البته چنانچه قبل از دادخواست یا توقیف مهریه از سوی زوجه، ماترک متوفی بابت بدهی های قبلی متوفی به وسیله طلب کاران توقیف شده باشد، دیگر نمی‌توان طلب زن را دارای اولویت دانست و آن‌را از سایر طلب‌کاران بازپس گرفت. درواقع در این‌جا اولویت با طلب‌کاری است که زودتر برای دریافت طلب خود اقدام کرده‌است.
همچنین وراث متوفی هیچ تعهدی ندارند که بیش از ماترک متوفی به زوجه مهریه پرداخت کنند. تنها درحدود ماترک به زن مهریه پرداخت می‌شود.
⚖️ مطالعه بیشتر: سه طلاقه چیست و شرایط رجوع آن چگونه است؟⚖️
بهترین وکیل مهریه
بهترین وکیل مهریه حقوق‌دانی است که بر قوانین جاری کشور، بخصوص قوانین خانواده، تسلط کامل داشته باشد. به علاوه لازم است تا در سابقه کاری خود پروندهای متعددی را به عنوان وکیل مهریه، وکیل طلاق، وکیل طلاق توافقی، وکیل حقوق خانواده و سایر موارد مربوط به مسائل حقوقی میان زن و شوهر را، دنبال کرده باشد.
برای به نتیجه رساندن دعاوی حقوقی خانوادگی بخصوص در شهرهای استان تهران، وبسایت وکیل-تِه امکان مشاوره با بهترین وکیل تهران در این زمینه را برای شما فراهم کرده‌است.
در کنار موارد بالا، گاهی ممکن است در جریان دریافت مهریه، از طرف شوهر یا ضامن او برای پرداخت مهریه، چک صادر شود. در چنین حالتی، برای وصول چک و یا درصورت انجام نگرفتن تعهد، داشتن یک وکیل چک ماهر و کار کشته می‌تواند برای احقاق حق بسیار مفید و نتیجه‌بخش باشد.
⚖️ مطالعه بیشتر: مطالبه ثمن چیست و مهم ترین نکات حقوقی آن⚖️
مراحل اجرا گذاشتن مهریه در سال ۱۴۰۱
بر طبق قوانین جاری کشور برای اجرا گذاشتن مهریه، ابتدا باید زوجه قبل از مراجعه به محاکم قضایی کشور، در گام اول به دفتر ازدواجی که عقد ازدواج در آن انجام و ثبت رسمی شده است مراجعه و نسبت به درخواست صدور اجراییه برای هر مقدار از مهریه که صلاح می‌داند یا قانون اجازه آن را به آن ها می‌دهد اقدام کند.
بعداز آن، دفترخانه ابلاغیه‌ای برای مرد ارسال می‌کند و از او می‌خواهد که ظرف ده روز نسبت به پرداخت مهریه زن، اقدام نماید. درصورت عدم پاسخی از سوی مرد، پرونده درخواست مهریه به اداره اجرای اسناد فرستاده می‌شود تا اقدامات بعدی درباره آن انجام گیرد.
در این مرحله می توان زوج را تا زمان تعیین تکلیف ممنوع الخروج کرد و یا می‌توان درخواست توقیف اموال او را داد. در این شرایط اگر اموالی از شوهر ثبت نشده باشد یا مشخصات کامل در دسترس نباشد، دارایی‌های زوج از پلیس راهور و بانک مرکزی و سازمان ثبت اسناد و املاک استعلام می‌شود.
در این پروسه زمانی، اگر مالی پیدا شود برای فروش به مزایده گذاشته می‌شود. البته در این زمان زوج می‌تواند درباره نوع اموال که از مستثنیات دین باشند، نسبت به فروش آن‌ها اعتراض کند.
درنهایت اگر ظرف 2 ماه مالی پیدا نشود یا ظرف 6 ماه کار به نتیجه نرسد به درخواست زوجه یا وکیل او گواهی لازم برای مراجعه به دادگاه صادر می‌شود.
قوانین اجرا گذاشتن مهریه عقد موقت
طبق قانون مدنی، تعیین مهریه در عقد موقت ضروری است و عدم تعیین آن موجب بطلان عقد موقت خواهد بود.
درصورت ثبت عقد موقت در دفاتر ثبت ازدواج، مراحل درخواست مهریه و اجراگذاشتن آن، مانند عقد دائم است. اما درحالتی که عقد موقت به‌طور رسمی ثبت نشده‌باشد، زن باید مدرکی بر اثبات انجام عقد موقت و میزان مهریه تعیین‌شده داشته باشد. معمولاً با شهادت دو مرد و یا یک مرد و دو زن، این موضوع اثبات می‌شود.
البته باید توجه داشت که در قانون مدنی، تفاوت‌هایی میان مهریه در عقد دائم و موقت وجود‌دارد. برای مثال در عقد موقت، مهریه با فوت زن و یا عدم نزدیکی مرد با او در دوران عقد، ازبین نمی‌رود. به‌علاوه اگر شوهر پیش‌از نزدیکی با زن، تمام مدت عقد موقت را ببخشد، باید نصف مهریه را پرداخت کند.
⚖️ مطالعه بیشتر: طلاق رجعی چیست و چه قوانینی دارد؟ ⚖️
حداکثر مهریه چقدر است؟
طبق قانون، میزان مهریه می‌تواند هر مقداری باشد و بستگی به توافق زن و مرد دارد. تنها لازم است که در تعیین نوع آن به این نکته توجه شود که مهریه باید مالیت و قابلیت تملیک داشته باشد.
البته بالاتر گفتیم که درصورت تعیین مهریه بیش‌از ۱۱۰ سکه بهار آزادی، برای عدم پرداخت مقدار مازاد بر ۱۱۰ سکه، مرد به مجازات حبس محکوم نمی‌شود. اما توجه داشته باشید که در این حالت، همچنان حق مطالبه پرداخت مقدار مازاد بر ۱۱۰ سکه برای زن وجود دارد. در این‌جا اثبات تمکن مالی مرد در پرداخت میزان مازاد بر ۱۱۰ سکه برعهده زن است و درصورت معرفی مالی از مرد، این میزان از آن مال پرداخت می‌شود.
در ماده ۱۰۹۰ قانون مدنی نیز، درباره زمانی که تعیین میزان مهریه به زن واگذار شده، این‌گونه آمده‌است:
« اگر اختیار تعیین مهر به زن داده شود زن نمی‌تواند بیشتر از مهرالمثل معین نماید.»
همچنین در ماده بعد (۱۰۹۱) نیز درباره مهرالمثل این‌گونه توضیح داده شده‌است:
« برای تعیین مهرالمثل باید حال زن از حیث شرافت خانوادگی و سایر صفات و وضعیت او نسبت به اَماثِل و اَقران و اَقارِب و همچنین معمول محل و غیره در نظر گرفته شود.»
ممنوع الخروج کردن در صورت عدم پرداخت مهریه
ماده ۲۳ قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی درباره ممنوع‌الخروج کردن محکومین مالی و از جمله محکومین پرداخت مهریه این‌گونه بیان می‌کند:
«مرجع اجراکننده رأی باید به تقاضای محکومٌله قرار ممنوع‌الخروج بودن محکومٌ‌علیه را صادر کند. این قرار تا زمان اجرای رأی یا ثبوت اعسار محکومٌ‌علیه یا جلب رضایت محکومٌله یا سپردن تأمین مناسب یا تحقق کفالت مطابق قانون مدنی به قوت خود باقی است.»
علاوه بر مورد فوق، پیش‌تر درباره ممنوع‌الخروج کردن مرد در هنگام مراجعه اولیه زن به اداره اجرای اسناد صحبت کردیم. در مواقعی که مرد پاسخی به ابلاغیه پرداخت مهریه ندهد، زن می‌تواند از طریق اداره اجرای اسناد او را ممنوع‌الخروج کند.
⚖️ مطالعه بیشتر: هر آنچه باید از نحله و شرایط دریافت آن بدانید⚖️
نتیجه‌گیری
مهریه حقی قانونی است که در زمان ازدواج از طرف مرد به زن داده می‌شود. مرد پس از ثبت قانونی ازدواج نسبت پرداخت مهریه متعهد می‌شود و قانون از حق زن در این زمینه دفاع و برای رسیدن به مقصود به او کمک می‌کند.
مهریه از آن مقدار قطعیت و وجاهت قانونی برخوردار است که زن در هر شرایطی، در صورتی که منع قانونی وجود نداشته‌باشد، می‌تواند آن را از شوهر درخواست کند و شوهر موظف به پرداخت آن می‌باشد.
گرفتن مهریه به معنی جدایی و طلاق نیست و پس از ثبت ازدواج، دختر در زمان نامزدی هم می‌تواند نسبت گرفتن آن اقدام کند. حتی پس از مرگ شوهر، اگر اموال و ما ترکی از او برجا بماند، زن می‌توان مهریه خود را درخواست و به صورت کامل آن را دریافت کند.
