مطالبه مهریه در ازدواج موقت

ازدواج موقت یا همان صیغه، یکی از انواع نکاح در اسلام است که در قانون مدنی، موارد صحت آن بیان شده است. به موجب قانون مدنی که منشا آن قواعد فقهی است، مهریه در عقد موقت از جمله ارکان مهم این ازدواج محسوب می‌گردد. یعنی اینکه شرط صحت و درستی ازدواج موقت نشخص نمودن مهریه و میزان آن است که مشخص نکردن آن منجر به ابطال عقد خواهد شد.  در ازدواج موقت یا صیغه هم همچون ازدواج دائم زوجه بلافاصله پس از انعقاد عقد نکاح، مالک مهریه خواهد شد و حق دارد نسبت به مطالبه مهریه خود اقدام نماید. لازم است بدانید که، از این حیث میان مهریه در عقد موقت و مهریه در عقد دائم تفاوتی وجود ندارد. ولی به این خاطر که در ثبت عقد موقت هیچ الزامی وجود ندارد و در صورت ثبت نشدن هم عقد صحیح است، مطالبه مهریه در ازدواج موقت با توجه به ثبت یا عدم ثبت آن، متفاوت خواهد بود. در ادامه با وکیل ته همراه باشید تا با نحوه گرفتن مهریه در صیغه یا عقد موقت بیشتر آشنا شوید.

آیا در عقد موقت می‌توان مهریه گرفت؟

همانطور که بیان شد، از جمله اصلی‌ترین ارکان عقد موقت تعیین مهریه است. به این صورت که بر اساس قانون از جمله شروط صحت عقد، تعیین مهریه و میزان آن در عقد موقت است و چنانچه در ازدواج موقت مهریه تعیین نگردیده باشد، بر حسب ماده  ۱۰۹۵ قانون مدنی، این عقد باطل خواهد بود. گرفتن مهریه در ازدواج موقت در صورتی که زوجه در زمان مدت از دنیا برود، مهریه وی بر قوت خود باقی خواهد ماند. علاوه بر این در صورتی که تا انقضای مدت مرد رابطه زناشویی با زوجه برقرار نکند، باز هم مهریه ساقط نخواهد شد و همچنان به زوجه تعلق می‌گیرد.

حق و حقوقی که در عقد موقت به زوجه تعلق می‌گیرد با نکاح دائم یکسان نخواهد بود. به طور مثال در عقد موقت نفقه به زوجه تعلق نمی‌گیرد (جز در صورتی که ضمن عقد شرط گردد). همچنین در صورتی که مرد در عقد موقت ضمن رابطه زوجیت از دنیا برود، از وی ارث نخواهد برد (جز در شرایطی که ارث‌بری ضمن عقد شرط گردد) ولی مستحق دریافت مهریه خواهد بود. از طرفی در صورتی که زوجه در ازدواج موقت حامله شود، لازم است تا نکاح به ثبت رسمی برسد. فرزند متولد شده از این ازدواج هم از حق و حقوقی برخوردار می‌شود که با حق و حقوق فرزند متولد شده از نکاح دائم برابر خواهد بود.

شرایط مطالبه مهریه در ازدواج موقت چیست؟

عقد موقت هم ممکن است به طور رسمی در دفاتر ازدواج و طلاق ثبت گردد و هم این امکان وجود دارد که بین زوج و زوجه صیغه محرمیت جاری گردد. به طور کلی زوجین الزامی در ثبت عقد موقت نخواهند داشت و بسته به میل و اراده آن‌ها دارد. در ادامه وکیل طلاق شرایط مهریه در عقد موقت را اعم از ثبت شده یا نشده مورد بررسی قرار خواهد داد.

مهریه در عقد موقت ثبت شده

ثبت مهریه در دفتر اسناد بستگی به توافق زوجین خواهد داشت. در صورتی که زوجه تصمیم بر ثبت ازدواج موقت داشته باشند، لازم است به دفاتر ازدواج و طلاق مراجعه نموده و با تسلیم مدارک مورد نیاز نسبت به ثبت آن اقدام نمایند. در شرایطی که ازدواج موقت در محضر منعقد گردیده باشد، به زوجین صیغه نامه‌ای داده می‌شود که در حکم سند رسمی است. در حقیقت صیغه نامه به عنوان سند رسمی عقد موقت بین زن و مرد به حساب می‌آید.

در این شرایط، چنانچه زوجه شکایتی لز بابت مهریه داشته باشد، قادر خواهد بود که به دادگاه خانواده مراجعه نماید. در این خصوص لازم است تا زوجه مدارک مورد نیاز و صیغه نامه را همراه با دادخواست مربوطه به دادگاه تسلیم نماید. اگر میزان مهریه تا سقف بیست میلیون تومان در نظر گرفته شده باشد، زوجه جهت مطالبه مهریه باید به جای دادگاه، از طریق شورای حل اختلاف اقدام نماید.

مهریه در صورت عدم ثبت عقد موقت

زن و مرد این حق را دارند که عق نکاح موقت خود را به صورت رسمی ثبت نکنند. در حقیقت صیغه محرمیت میان زن و مرد خوانده می‌شود، اما فقط به دفاتر ازدواج و طلاق مراجعه نمی‌کنند. در شرایطی که صیغه محرمیت توسط زوجه و زوج جاری شده باشد، اجرا گذاشتن مهریه در ازدواج موقت کمی متفاوت خواهد بود. در صورتی که مهریه ضمن عقد مشخص نشود، صیغه خوانده شده میان زوجین باطل خواهد بود.

با در نظر داشتن این موضوع که عقد موقت به طور رسمی ثبت نشده است و صیغه‌نامه‌ای هم تنظیم نشده است، حال زوجه جهت مطالبه مهریه در ازدواج موقت بایستی چه اقداماتی انجام دهد؟ در قانون ایران، دو طرف دعوا بایستی به منظور اثبات ادعای خویش دلایل کافی در اختیار دادگاه قرار دهند، در غیر این حالت به خواسته آن‌ها ترتیب اثری داده نخواهد شد. از جمله دلایل اثبات دعوا می‌توان به شهادت شهود و اقرار اشاره داشت که زوجین امکان استفاده از آن در مراجع قضایی را خواهند داشت.

در چنین شرایطی لازم است زوجه به کمک شهادت شهود به اثبات وقوع ازدواج موقت بپردازد. به طور کلی حضور دو مرد یا یک مرد و دو زن جهت ادای شهادت کفایت می‌کند. در حقیقت بایستی آن‌ها شهادت دهند که صیغه موقت بین زوج و زوجه خوانده شده است. در صورتی که در این مورد شاهدی وجود نداشت، راهکار دیگر اقرار مرد خواهد بود. مرد بایستی در دادگاه به اینکه میان ایشان صیغه محرمیت خوانده شده است و عقد موقت میان آن‌ها انجام شده، اقرار نماید.

بر این اساس، در صورتی که از ازدواج موقت از طریق زوجین به ثبت نرسیده باشد، زوجه جهت گرفتن مهریه در صیغه موقت بایستی در دادگاه از طریق شهادت شهود یا اقرار مرد اقدام نماید. با در نظر داشتن اینکه زوجه مدرکی مبنی بر ادعای خود به دادگاه تقدیم نکرده است، به منظور مطالبه مهریه در عقد موقت تنها از طریق ادله مزبور قادر به اثبات عقد موقت خواهد بود.

نحوه اجرا گذاشتن مهریه در عقد موقت

پیشتر هم گفته شد که یکی از شروط صحت عقد موقت تعیین مهریه است و بدون تعیین مهریه معلوم، صیغه یا همان ازدواج موقت باطل خواهد بود. ماده 1082 قانون مدنی، در این خصوص بیان داشته است «به مجرد عقد، زن مالک مهر می‌شود و می‌تواند هر نوع تصرفی که بخواهد در آن بنماید.» بر اساس ماده مذکور، در مالکیت مهریه ضمن وقوع عقد نکاح و حق تصرف در آن، هیچ فرقی بین ازدواج دائم یا موقت وجود ندارد و کلمه  عقد، در معنای عام آن مورد استفاده قرار گرفته است.

به این خاطر که غیر از موارد مندرج در قانون، از جمله بارداری زن و یا وجود شروط ضمن عقد، در ثبت صیغه یا ازدواج موقت الزامی نیست، در نحوه اجرا گذاشتن مهریه در عقد موقت، دو فرض وجود دارد. مطالبه مهریه در ازدواج موقت هیج فرقی با نکاح دائم نداشته البته در شرایطی که ازدواج موقت به صورت رسمی در دفتر ثبت ازدواج به ثبت رسیده باشد. در این حالت به دو طریق می‌توان آن را پیگیری کرد:

۱. اجرای ثبت اسناد: با مراجعه به بخش اجرای ثبت اسناد می‌توان بر اساس سند رسمی ثبت عقد موقت، مهریه را مطالبه نمود.

۲. از طریق دادگاه: می‌توان از طریق تنظیم دادخواست مطالبه مهریه و فرستادن آن از طریق دفاتر خدمات قضائی، حکم اخذ مهریه را دریافت نمود.

گرفتن مهریه در صورت ثبت نشدن عقد موقت

نحوه مطالبه مهریه عقد موقت که ثبت نشده است از قرار زیر است:

در این حالت بایستی زوجه یا نماینده قانونی وی به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه نموده و دادخواست صداق ازدواج صیغه را ثبت نماید. لازم به توضیح ذکر است که به این دلیل که عقد موقت یا صیغه به ثبت نرسیده، لازم است زوجه ابتدا با استناد نمودن به ادله اثبات دعوا مثل شهادت شهود یا اقرار خود شوهر به اثبات ادعای خود مبنی بر وقوع عقد موقت بپردازد.

بعد از ثبت دادخواست صداق عقد موقت، در صورتی که مبلغ مهریه تا سقف بیست میلیون تومان باشد، دادخواست صداق عقد موقت به شورای حل اختلاف ارسال می‌شود و در شرایطی که میزان مهریه از بیست میلیون تومان بیشتر باشد، دادخواست به دادگاه خانواده فرستاده خواهد شد.

هزینه‌های مطالبه مهریه در عقد موقت

وکیل طلاق توافقی در رابطه با هزینه مطالبه مهریه در ازدواج موقت می‌گوید، بایستی در نظر داشت که به صورت کلی چنانچه مطالبه مهریه در عقد موقت از طریق اداره ثبت اقدام گردد، هزینه چندانی در پی نخواهد داشت و دفتر ازدواج به منظور صدور اجراییه مهریه، تقریبا صد و هشتاد تا دویست و پنجاه هزار تومان اخذ می‌کند. در رویه اداره ثبت هم هزینه‌ای اخذ نمی‌شود جز آنکه مال توقیف گردد و به بررسی کارشناس نیاز داشته باشد که هزینه کارشناسی و ارزیابی بر اساس تعرفه تعیین خواهد شد.

ولی در صورتی که زوجه تصمیم داشته باشد مهریه خود را از طریق دادگاه یا شورا مطالبه نماید، بایستی در نظر داشت که چنانچه مبلغ آن از بیست میلیون تومان کمتر باشد، پرونده در شورای حل اختلاف مورد رسیدگی قرار می‌گیرد و هزینه دادرسی ٪۱,۲۵ میزان مهریه مورد مطالبه خواهد بود. بدین معنی که چنانچه زن بخواهد فقط یک سکه از مهریه خود را از شوهر خود مطالبه نماید، به این دلیل که قیمت یک سکه در حال حاضر از بیست میلیون تومان کمتر است ( در فرض اینکه سکه را مبلغ ده میلیون تومان در نظر بگیریم)  بایستی در شورای حل اختلاف رسیدگی شود‌. بنابراین هزینه دادرسی ۱,۲۵٪ ده میلیون تومان،  ۱۲۵ هزار تومان خواهد بود.

ولی در صورتی که میزان مهریه موردنظر جهت مطالبه بیشت از بیست میلیون تومان باشد، پرونده در دادگاه خانواده مورد بررسی قرار می‌گیرد و هزینه دادرسی آن ۳,۵٪ میزان مهریه مورد مطالبه خواهد بود. یعنی اینکه اگر زن بخواهد ۵ سکه از مهریه خود را مطالبه نماید، به این خاطر که مبلغ ۵ عدد سکه درحال حاضر بیشتر از بیست میلیون تومان است (در فرض این که سکه را مبلغ ۱۰ میلیون تومان در نظر بگیریم) بایستی در دادگاه خانواده رسیدگی شود. بنابراین هزینه دادرسی ۳,۵٪ پنجاه میلیون تومان، ۱,۷۵۰,۰۰۰ تومان خواهد بود.

سوالات متداول

1. مهرالمثل در ازدواج موقت موضوعیت دارد؟

چنانچه ضمن عقد چیزی با عنوان مهریه در نظر گرفته نشده باشد و یا آنکه مهریه مجهول باشد، ور صورتی که پیش از تعیین مهریه میان زوج و زوجه رابطه نزدیکی صورت بگیرد، زوجه مستحق مهرالمثل خواهد بود. چنانچه ضمن عقد موقت مهریه مشخص شده باشد، قابل مطالبه خواهد بود. ولی مهرالمثل مختص نکاح دائم بوده و مشمول عقد موقت نمی‌گردد. بنابراین مهرالمثل تنها هنگامی که مهریه مشخص نشده استفاده می‌شود و در قانون این مسئله برای عقد موقت رد شده است. زیرا باعث ابطال عقد موقت می‌شود. لذا در عقد موقت موضوعیت ندارد.

1. آیا پرداخت مهریه در عقد موقت مشمول زمان می‌شود؟

بلافاصله پس از وقوع عقد موقت، زوجه حق مطالبه مهریه خود را دارد. بنابراین تعیین مدت مهریه از سوی زوج، مانع از پرداخت آن توسط وی نمی‌گردد. حتی چنانچه مدت عقد موقت خاتمه یافته باشد، مطالبه مهریه مانعی نخواهد داشت.

1. حداقل و حداکثر مهریه‌ای که در ازدواج موقت به زن تعلق می‌گیرد چقدر است؟

در عقد موقت همچون نکاح دائم هیچ محدودیتی در تعیین میزان مهریه وجود ندارد و جتی می‌توان بیشتر از ١١٠ عدد سکه هم در نظر گرفت و کلیه قواعد مطالبه مهریه در عقد نکاح از جمله دائم یا موقت یکسان است.

1. اگر دفترچه عقد موقت گم شود می‌توان مهریه را مطالبه کرد؟

چنانچه دفترچه عقد موقت گم شده باشد و یا یکی از زوجین از تحویل آن به دیگری خودداری کند، زوج یا زوجه بایستی با مراجعه به دفترخانه‌ای که ازدواج در آن ثبت شده است، درخواست صدور یک نسخه از کپی دفترچه عقد موقت را از ایشان نمایند و با در اختیار داشتن این کپی که برابر با اصل سند ازدواج است، نسبت به مطالبه مهریه از زوج اقدام نمایند.

1. نحوه مطالبه مهریه در عقد موقت بعد از فوت همسر چگونه است؟

برعکس ازدواج دائم، اگر میزان مهریه تعیین نگردد، عقد موقت باطل خواهد بود. بنابراین حتما ضمن عقد موقت بایستی مهریه و میزان آن تعیین گردد.

در صورتی که نزدیکی صورت گرفته باشد، زوج می‌بایست تمام مهریه را پرداخت  کند  و در صورت عدم رابطه زناشویی باید نصف مهریه را بپردازد. در صورتی که مهریه پیش از مرگ پرداخت نشده باشد، پس از مرگ همسر ساقط نخواهد شد. بلکه جزو دیون متوفی به حساب می‌آید و زن حق توقیف اموال او را خواهد داشت. چرا که مهریه حقی است که با فوت ساقط نمی‌شود.