تاهنگامی که پدر و مادر در کنار هم و در یک منزل سکونت دارند، حضانت فرزندان را به‌طور مشترک برعهده می‌گیرند. اما موضوع زمانی پیچیده می‌شود که پدر و مادر تصمیم به جدایی می‌گیرند و دیگر باهم زندگی نمی‌کنند. دراین شرایط باید برای حضانت فرزندان تصمیم‌گیری و مشخص شود که چه‌کسی مسئولیت نگهداری از آن‌ها را برعهده خواهد‌گرفت. در ادامه این مطلب، با استفاده از توضیحات وکیل پایه یک دادگستری، درباره حضانت فرزند پس از طلاق، بیشتر صحبت می‌کنیم.
حضانت فرزندان بعد از طلاق بر عهده کیست؟
برطبق حکم قانون، حضانت فرزند برای پدر و مادر، هم حق و هم تکلیف است. درواقع هریک از پدر و مادر، هم وظیفه و هم حق دارند که از فرزند خود نگهداری کنند. اما بعداز طلاق، به این دلیل که پدر و مادر جدا ازهم زندگی می‌کنند، لازم‌است که برای حضانت فرزند تعیین تکلیف شود.
درمرحله اول، آن‌چه وضعیت نگهداری از فرزند را مشخص می‌کند، تصمیم و توافق پدر و مادر است. اما درصورت اختلاف پدر و مادر برسر نگهداری فرزندان، قانون وضعیت حضانت را در شرایط مختلف، مشخص کرده‌است.
درباره حضانت، باید به این نکته توجه داشت که موضوع حضانت فرزندان تا پیش‌از رسیدن آن‌ها به سن بلوغ، موردبحث است. بعداز سن بلوغ، انتخاب زندگی با هریک از پدر یا مادر، با خود فرزندان می‌باشد. سن بلوغ طبق قانون، برای دختران ۹سال و برای پسران، ۱۵سال است.
⚖️ همچنین بخوانید: طلاق در دوران بارداری چه شرایطی دارد؟ مهم ترین نکات طلاق زن حامله ⚖️
همان‌طور که گفتیم، در اولین مرحله، پدر و مادر درباره نگهداری از فرزندان بعداز طلاق، توافق می‌کنند. اما درصورت عدم توافق، قانون این‌گونه حکم کرده‌است که تا سن هفت‌سالگی، حضانت فرزند با مادر و بعداز هفت‌سالگی و تا رسیدن به سن بلوغ، که برای دخترها ۹سال و برای پسرها ۱۵سال است، حضانت به‌عهده پدر باشد.
اما همه این شرایط استثنائاتی نیز دارد. طبق آن‌چه در ماده ۱۱۷۵ قانون مدنی ذکر شده‌است، تنها باوجود دلایل قانونی می‌توان حضانت کودک را از پدر یا مادر و حتی از هردو آن‌ها گرفت. برای مثال در ماده ۱۱۷۰ قانون مدنی آمده‌است که جنون مادر ویا ازدواج مجدد او با فردی دیگر ( غیراز پدر کودک)، موجب می‌شود که حق حضانت، به پدر واگذار شود.
در ماده ۱۱۷۳ نیز، درباره حضانت کودکی که پدر و مادر او با سوء رفتار، سلامت جسمی و روحی اورا مورد آسیب قرار‌می‌دهند، تصمیم‌گیری را به عهده دادگاه قرارداده و بعضی از مصادیق این سوءرفتار و عدم صلاحیت پدر و مادر را نیز، تعیین کرده‌است. در این ماده این‌گونه می‌خوانیم که:
« هر گاه در اثر عدم مواظبت یا انحطاط اخلاقی پدر یا مادری که طفل تحت حضانت اوست، صحت جسمانی و یا تربیت اخلاقی طفل در معرض خطر باشد، محکمه می‌تواند به تقاضای اقربای طفل یا به تقاضای قیم او یا به تقاضای رئیس حوزه قضایی هر تصمیمی را که برای حضانت طفل مقتضی بداند، اتخاذ کند.
موارد ذیل از مصادیق عدم مواظبت و یا انحطاط اخلاقی هر یک از والدین است:
۱.اعتیاد زیان آور به الکل، مواد مخدر و قمار.
۲.اشتهار به فساد اخلاق و فحشا.
۳.ابتلا به بیماری‌های روانی با تشخیص پزشکی قانونی.
۴.سوءاستفاده از طفل یا اجبار او به ورود در مشاغل ضداخلاقی مانند فساد و فحشا، تکدی‌گری و قاچاق.
۵.تکرار ضرب و جرح خارج از حد متعارف »
علاوه براین ماده، در قانون حمایت از خانواده نیز، به توجه قاضی به مصلحت کودک، در تعیین فردی که حضانت او را به‌عهده می‌گیرد، اشاره شده‌است. برای توضیحات بیشتر درباره مصادیق سوء رفتار پدر و مادر و تأثیر آن در اجازه نگهداری از فرزندان، می‌توانید با یک وکیل حقوقی که در این زمینه مهارت دارد، مشورت‌کنید.
⚖️ همچنین بخوانید: با انواع طلاق و مهم ترین قوانین طلاق در سال 1401 آشنا شوید! ⚖️
نفقه فرزندان بعد از طلاق
یکی از موارد بحث‌برانگیز میان پدر و مادری که از هم جدا شده‌اند، موضوع مسئولیت پرداخت مخارج فرزندان است. دراین مورد، باید توجه داشت که برطبق قانون، پرداخت مخارج فرزندان و درواقع نفقه آن‌ها، همواره برعهده پدر است. حتی درزمانی که حضانت فرزندان دراختیار مادر قراردارد، باز هم پدر موظف است مخارج آن‌ها را پرداخت کند.
طبق قانون، درصورت عدم توانایی پدر در پرداخت نفقه، اجداد پدری، مسئول پرداخت نفقه هستند. اگر اجداد پدری هم قادر به پرداخت نفقه نباشند، آن‌گاه پرداخت نفقه و مخارج فرزندان برعهده مادر است. درصورت عدم پرداخت نفقه از سوی فردی که مکلف به پرداخت نفقه فرزندان است، دادگاه می‌تواند این نفقه را از اموال او و به‌طور قهری و اجباری برداشت و به فرزندان پرداخت‌کند. البته این درحالتی است که مسئول پرداخت نفقه، توانایی پرداخت آن‌را داشته‌باشد.
میزان نفقه فرزندان و شرایط پرداخت آن، بعداز طلاق پدر و مادر، توسط دادگاه مشخص می‌شود. به‌خاطر داشته‌باشید، ازطریق وبسایت وکیل-ته، می‌توانید به‌صورت حضوری و یا تلفنی ، با یک وکیل خانواده در تهران، درباره نحوه تعیین نفقه فرزندان، مشورت کنید.
⚖️ همچنین بخوانید: فریب در ازدواج و حکم آن در سال 1401 ⚖️
چگونه حضانت فرزند را بگیریم؟
همان‌طور که تا این‌جا گفتیم، گرفتن حضانت فرزندان بعداز طلاق، ابتدا براساس توافق پدر و مادر و در ادامه و درصورت عدم توافق، باتوجه به مواد قانونی و درنهایت با تشخیص قاضی مشخص می‌شود. درصورت عدم توافق پدر و مادر درباره نگهداری از فرزندان، باید طبق مواد قانونی و مصلحت کودک عمل‌شود. اما دراین‌صورت نیز، هریک از پدر و مادر می‌توانند با ثابت کردن این‌که طرف مقابل که حضانت کودک به‌او سپرده شده‌است، صلاحیت لازم برای نگهداری از کودک را ندارد، حضانت را از او سلب کنند.
مشاوره با وکیل طلاق و درخواست راهنمایی از او، می‌تواند تاحدود زیادی در زمینه نگه‌داشتن کودکان نزد خود و گرفتن حضانت آن‌ها به شما کمک‌کند. همچنین در سایر موارد مربوط به حضانت، مانند نفقه، اجازه ملاقات با کودک و اجازه خروج از کشور نیز، می‌توانید از راهنمایی وکیل استفاده‌کنید.
⚖️ همچنین بخوانید: وکالت در طلاق و مهم ترین قوانین آن در سال 1401 ⚖️
بهترین وکیل حضانت فرزندان در تهران
گاهی در موضوع نگهداری فرزندان بعداز طلاق ، پدر و مادر چنان با مشکل مواجه می‌شوند و مدت زمان رسیدگی به پرونده حضانت، آن‌قدر طولانی می‌شود که هریک به دنبال پیداکردن بهترین وکیل حضانت فرزندان در تهران و یا شهرستان محل سکونت خود می‌روند تا در حل مشکل به آن‌ها کمک‌کند.
در چنین‌شرایطی پیشنهاد ما این‌است که قبل‌از هراقدامی، از هر نقطه ایران، از طریق شماره‌های درج‌شده در سایت، با وکلای ما در وکیل-ته تماس بگیرید. همکاران ما با سال‌ها تجربه در امر وکالت و بررسی پرونده‌های مختلف، می‌توانند به سؤالات شما پاسخ دهند و نیاز شما را به مشاوره با وکیل طلاق، برطرف سازند.
⚖️ همچنین بخوانید: شرایط گرفتن مهریه در طلاق توافقی ⚖️
وضعیت حضانت فرزندان در طلاق توافقی
در طلاق توافقی، زن و شوهر درباره همه امور خود در زمینه طلاق، به توافق می‌رسند و درواقع همه مسائل را بین خود حل می‌کنند. یکی از موارد مهمی که در طلاق توافقی، زن و شوهر برسر آن به توافق می‌رسند، مسئله نگهداری از فرزندان بعداز طلاق است.
توافق بین زن و شوهر در زمینه نگهداری کودکان، می‌تواند با شرایط مشخص‌شده در قانون متفاوت باشد. برای مثال شرط سن و جنسیت کودک برای رسیدن حضانت به مادر یا پدر رعایت نشود و یا مادر بعداز ازدواج با شخص دیگر، همچنان اجازه حضانت کودک را داشته‌باشد.
در بعضی موارد نیز، بین زن و شوهر شرطی مرتبط با حضانت وضع می‌شود. به‌طور مثال، بخشیدن همه یا قسمتی از مهریه توسط زن و گرفتن حضانت کودک، در زمانی که ازنظر قانون، حضانت به پدر داده‌می‌شود، بسیار متداول است.
وکیل طلاق توافقی می‌تواند در زمینه نحوه توافق در شرایط طلاق و تنظیم شروط گرفتن حضانت فرزندان بعداز طلاق، به شما کمک کند.
⚖️ همچنین بخوانید: قوانین ممنوع الخروج شدن؛ چگونه می توان اشخاص را ممنوع الخروج کرد؟ ⚖️
قوانین خروج فرزند از کشور پس از طلاق
در ماده ۴۲ قانون حمایت از خانواده آمده‌است که بدون اجازه ولی، قیم، مادر ویا شخصی که حضانت صغیر را برعهده دارد، نمی‌توان محل اقامت او را نسبت به چیزی که پیش‌از این درباره آن توافق شده‌است، تغییر‌داد و یا اورا به خارج از کشور فرستاد.
از این ماده این موضوع بدست می‌آید که برای خارج‌کردن کودک از کشور، هم به اجازه پدر و هم مادر، نیاز است. درواقع هدف از این ماده قانونی این است که به امکان ملاقات کودک با هریک از والدین، خللی وارد نشود. در ادامه ماده ۴۲ نیز درباره شرایطی که خروج از کشور به مصلحت کودک باشد، این‌گونه حکم شده‌است که درصورت درخواست ذینفع، دادگاه می‌تواند از کسی که کودک را از محل سکونت سابق خارج می‌کند، تضمین مناسب بگیرد تا مطمئن شود که او کودک را بازخواهد گرداند.
ملاقات فرزند بعد از طلاق
نحوه ملاقات با فرزند بعد از طلاق، برای هرکدام از پدر و مادر که حضانت با او نیست، طبق توافق خود پدر و مادر و یا با تعیین دادگاه مشخص می‌شود. لازم است که درباره زمان و مکان ملاقات با کودک و شیوه آن تعیین تکلیف شود. دادگاه طبق قانون موظف است که مصلحت کودک و وابستگی‌های عاطفی او را دراین زمینه، درنظر بگیرد.
⚖️ همچنین بخوانید: حق طلاق چیست و مهم ترین قوانین در این رابطه ⚖️
ضمانت اجرای حضانت چیست و چه انواعی دارد
تا این قسمت، درباره موارد قانونی وضعیت حضانت و نگهداری فرزندان، بعداز جدایی پدرو مادر صحبت کردیم. در همه این موارد و حتی در مواردی که بین خود پدر و مادر توافقی صورت می‌گیرد، طرفین و حتی اشخاص دیگر، ملزم به احترام به موارد تعیین شده قانونی و توافقات راجع به امر حضانت هستند.
در مواد ۴۰ و ۴۱ قانون حمایت از خانواده، درباره جلوگیری از اجرای حکم دادگاه درباره حضانت و عدم اجرای کامل امور مربوط به شرایط آن، تعیین تکلیف شده‌است. ابتدا در ماده ۴۰ این قانون، این‌گونه تعیین شده‌است که:
« هرکس از اجرای حکم دادگاه درمورد حضانت طفل استنکاف کند یا مانع اجرای آن شود یا از استرداد طفل امتناع ورزد، حسب تقاضای ذی نفع و به دستور دادگاه صادرکننده رأی نخستین تا زمان اجرای حکم بازداشت می شود.»
همچنین در ماده ۴۱ قانون حمایت از خانواده، در باره کسی که مسئولیت حضانت طفل را به‌عهده دارد، این‌گونه آمده‌است که، درصورتی‌که او تکالیف مربوط به امر حضانت را انجام ندهد و یا مانع ملاقات طفل با اشخاص دارای حقوق ملاقات شود، دادگاه می‌تواند درباره واگذاری حضانت به دیگری و یا تعیین شخصی به عنوان ناظر و تعیین حدود نظارت او، تصمیم‌گیری کند.
همچنین در ماده ۵۴ قانون حمایت از خانواده ، برای جلوگیری از انجام حکم دادگاه درباره حضانت، توسط فردی که حضانت به او واگذار شده،مجازات کیفری نیز تعیین شده‌است. این مجازات به صورت مجازات مالی درجه ۸ برای اولین نوبت، و حداکثر مجازات درجه ۸ برای تکرار عدم اجرای حکم دادگاه است. مجازات درجه ۸ به‌صورت حبس تا سه ماه، جزای نقدی تا ۱۰۰۰۰۰۰۰ میلیون ریال و تا ۱۰ ضربه شلاق است.
علاوه بر موارد بالا، حالتی وجود دارد که یکی از پدر و یا مادر که حضانت برعهده او قرارگرفته‌است، از این امر سرباز می‌زند. در این حالت نیز، قانون‌گذار در ماده ۱۱۷۲ قانون مدنی این‌گونه حکم کرده‌است که، دادگاه می‌تواند به تقاضای هر فرد و یا مدعی‌العموم ، هرکدام از پدر و مادر که نسبت به حضانت طفل امتناع کند را، ملزم به انجام امر حضانت کند. درصورت عدم امکان الزام، باید حضانت را به خرج پدر و یا در صورت فوت پدر، به خرج مادر، تأمین کند.
نکته جالب توجه این است که در قسمت نفقه گفتیم که قانون‌گذار نفقه فرزند را برعهده پدر و درصورت فوت او، به عهده جدپدری گذاشته‌است و بعد از جد پدری و در صورت عدم استطاعت و یا فوت او، پرداخت نفقه با مادر است. اما طبق ماده ۱۱۷۲ قانون مدنی ، درحالت فوت پدر و عدم به‌عهده گرفتن حضانت کودک توسط مادر، مادر مسئول تأمین هزینه حضانت فرزند می‌شود و این هزینه دیگر برعهده جد پدری نیست.
⚖️ همچنین بخوانید: شرایط اجرا گذاشتن مهریه و مهم ترین قوانین آن ⚖️
کلام آخر درباره حضانت فرزندان بعداز طلاق
در موضوع طلاق، پدر و مادر باید همه تلاش خود را به کار بگیرند تا جدایی آن‌ها کمترین آسیب و آزار را به فرزندان واردسازد. اصلی‌ترین نکته‌ای که در امر طلاق به فرزندان مربوط می‌شود، وضعیت حضانت آن‌ها است. پدر و مادر باید در تصمیمات خود شرایط عاطفی کودک و وابستگی او به والدین را درنظر بگیرند و بهترین شرایط را در امر نگهداری و حضانت، برای کودک خود، فراهم کنند. همچنین کم گرفتن ازیک وکیل امور خانواده و مشاوره با او، می‌تواند به پدر و مادرها در امر توافق برای حضانت فرزندان و نحوه اجرای آن، کمک کند.
