طلاق یک عمل حقوقی است که آثار حقوقی مربوط به خودرا نیز به‌همراه خواهد‌داشت. یکی از جنبه‌های آثار طلاق، مربوط به مسائل مالی بین زوجین است که تحت عناوین مختلف، توسط قاضی درباره آن‌ها تصمیم‌گیری می‌شود. نحله یکی از این حقوق مالی است که در برخی از پرونده‌های طلاق و براساس درخواست زن، موضوعیت پیدا می‌کند. در ادامه این متن، درباره نحله بیشتر توضیح می‌دهیم.
نحله چیست
نِحله کلمه‌ای عربی و به معنی بخشش و هدیه‌دادن است. اما در بحث‌های حقوقی، اصطلاح نحله در مفهوم مبلغی که درهنگام طلاق و با وجود شرایط خاص، باید توسط شوهر به زن پرداخت شود، استفاده می‌شود. نحله یکی از حقوق مالی مربوط به طلاق است که هرچند نسبت به دیگر موارد مانند نفقه و مهریه کمتر به گوش عموم آشنا است، اما در شرع و قانون از آن صحبت شده‌است. حتی گاهی مفهوم نحله با اجرت‌المثل اشتباه گرفته می‌شود و این دو به‌جای هم به کار برده می‌شوند که البته صحیح نیست.
نحله و اجرت‌المثل، علی‌رغم شباهت‌هایی که با یکدیگر دارند، دو مفهوم جداازهم و متفاوت هستند و هرکدام شرایط مربوط به خودرا دارند. در ادامه این مطلب درباره نحله و شرایط دریافت آن بیشتر توضیح خواهیم‌داد. البته شما می‌توانید برای توضیحات بیشتر درباره این موضوع و همچنین سایر موضوعات حقوقی، از خدمات مشاوره حقوقی که توسط وبسایت وکیل-تِه ارایه می‌شود استفاده کنید.
⚖️ مطالعه بیشتر: اجرت المثل ایام زوجیت چه شرایطی دارد؟ نکات مهم آن در سال 1401 ⚖️
شرایط دریافت نحله
همان‌طور که گفتیم، نحله به‌عنوان یک بخشش، در هنگام طلاق، ازطرف مرد به زن پرداخت می‌شود. البته طبق قانون و رویه قضایی، شرایط خاصی برای تعلق‌گرفتن آن به زن و همچنین تعیین مقدار آن وجود دارد که در ادامه به بررسی آن‌ها می‌پردازیم.
اولین شرط موضوعیت پیداکردن حق دریافت نحله برای زن، درخواست طلاق از جانب مرد است. درواقع هم باید درخواست طلاق به دادگاه ارائه شده‌باشد و هم این‌که این درخواست از جانب مرد باشد. شرط بعدی این است که درخواست طلاق از جانب مرد به‌دلیل نشوز زن و عدم انجام وظایف زوجیت نباشد. در مواقعی که درخواست طلاق از جانب مرد به دلیل عدم تمکین زن و به‌طور کلی مشکلی از سوی زن باشد، موضوع نحله منتفی است.
نکته دیگر این‌است که نحله را می‌توان در انواع طلاق دریافت کرد و تفاوتی در طلاق رجعی و بائن برای دریافت آن وجود‌ندارد. در طلاق توافقی نیز ممکن است زوجین درباره تعیین نحله و مقدار آن توافق کنند و دادگاه نیز حکم نهایی را طبق آن توافق صادر می‌کند. دراین‌جا لازم است به این نکته اشاره کنیم که استفاده از راهنمایی وکیل طلاق توافقی می‌تواند در نحوه انجام توافق درباره مسائل مالی مربوط به طلاق و سایر شروط آن، به شما کمک کند و انجام مراحل طلاق را برای شما آسان‌تر سازد.
⚖️ مطالعه بیشتر: سریع ترین راه طلاق چیست؟ بررسی بهترین روش های طلاق در مدت کوتاه ⚖️
چه کسانی شامل دریافت نحله می شوند؟
پیش‌از این گفتیم که نحله هنگامی موضوعیت پیدا می‌کند که درخواست طلاق به دادگاه ارائه شده‌باشد. به علاوه این درخواست از جانب مرد باشد و مرد دلیل موجهی مبنی بر وجود ایرادی در زن و رفتار او در زندگی زناشویی، نداشته‌باشد.
بعد از تحقق این شرایط، نوبت به بررسی این موضوع می‌رسد که آیا نحله به زن تعلق می‌گیرد یا خیر. اولین نکته‌ای که در این مرحله باید به آن توجه کرد، این است که درصورتی‌که شرایط دریافت اجرت‌المثل برای زن وجود داشته‌باشد، دیگر نحله به وی تعلق نمی‌گیرد. به بیان دیگر، هنگامی که زن نتواند ثابت کند که در منزل همسر کارهایی انجام داده‌است که مستوجب دریافت اجرت بوده‌اند و یا انجام آن کارها به دستور شوهر و همچنین بدون قصد تبرع بوده‌است، می‌تواند تقاضای دریافت نحله کند.
به‌علاوه چنان‌چه زن در انجام وظایف قانونی و شرعی خود در زندگی زناشویی کوتاهی کرده‌باشد و مرد به همین دلیل اقدام به طلاق کند، دیگر نمی‌تواند نحله را دریافت کند.
درکنار این موارد، میزان کم مهریه تعیین شده برای زن و وجود شرایطی که باعث اجحاف به زن در حقوق مالی او در طی دوران زندگی با همسرش شده‌باشد، قاضی طلاق را هرچه بیشتر به تعیین نحله ترغیب می‌کند. برای آگاهی بیشتر از شرایط دریافت نحله می‌توانید با شماره‌های درج‌شده در سایت تماس بگیرید و سؤالات خود را با بهترین وکیل طلاق در تهران مطرح کنید.
⚖️ مطالعه بیشتر: حضانت فرزندان بعد از طلاق و قوانین بسیار مهم آن در سال 1401 ⚖️
نحله چه تفاوتی با اجرت المثل دارد؟
یکی از متداول‌ترین سؤالات درباره نحله از وکیل حقوقی، درباره تفاوت آن با اجرت‌المثل است. در بسیاری از موارد افراد به دلیل عدم شناخت نسبت به اصطلاحات حقوقی، تصور می‌کنند که نحله و اجرت‌المثل یکی هستند و این دو اصطلاح را به‌جای هم به کار می‌برند.
اما باید به این نکته توجه کرد که اجرت‌المثل و نحله دو مفهوم حقوقی متفاوت هستند و شرایط تعلق‌گرفتن آن‌ها به زن نیز متفاوت است. در ادامه تفاوت‌های اجرت‌المثل و نحله را بررسی می‌کنیم. البته شما می‌توانید برای اطلاعات بیشتر، از همه نقاط ایران و حتی از سایر کشورها، از طریق وبسایت وکیل_تِه سؤالات خودرا با وکیل خانواده در تهران مطرح کنید و از مزایای یک مشاوره حقوقی حرفه‌ای بهره‌مند شوید.
اولین موردی که درباره تفاوت اجرت‌المثل و نحله مشخص می‌شود، شیوه تعیین مقدار آن است. در تعیین مقدار اجرت‌المثل، کارشناس دادگستری با توجه به مدت زمان زندگی مشترک و سطح فرهنگی و اجتماعی زن و میزان تحصیلات او و تعداد فرزندان و با بررسی فعالیت‌های زن در طول زندگی با شوهر، مقدار آن را تعیین می‌کند.
اما درباره تعیین میزان نحله، شخص قاضی آن را تعیین می‌کند و دیگر نیازی به ارجاع آن به کارشناس، نیست. قاضی نیز براساس مواردی مانند آنچه درباره اجرت‌المثل گفته‌شد، میزان نحله را مشخص می‌کند. البته مهم‌ترین نکته‌ای که قاضی در تعیین مقدار نحله به آن توجه می‌کند، میزان درآمد مرد و وضعیت مالی او است. از آن‌جایی که نحله به‌عنوان هدیه و بخششی ازسوی مرد به زن پرداخت می‌شود، طبیعی است که مقدار آن متناسب با شرایط مالی و دارایی مرد، تعیین شود.
نکته مهم بعدی درباره تفاوت اجرت‌المثل و نحله، زمانی است که زن می‌تواند برای مطالبه آن‌ها به دادگاه درخواست ارائه‌دهد. باتوجه به مواد قانونی و رویه قضایی موجود، درخواست نحله تنها در هنگام طلاق از سوی دادگاه مسموع خواهدبود. درواقع مرد زمانی ملزم به پرداخت نحله خواهد شد که همسر خودرا طلاق داده‌باشد.
اما درباره اجرت‌المثل موضوع متفاوت است. زن در هر زمان می‌تواند درخواست پرداخت اجرت‌المثل را از همسر خود داشته باشد و نیازی به انجام طلاق نیست. به علاوه در زمان طلاق نیز، چه درخواست طلاق از سوی مرد باشد چه زن، و حتی در حالتی که درخواست طلاق از جانب مرد، به دلیل مشکلی در زن ارائه شود، باز هم امکان مطالبه اجرت‌المثل برای زن وجود خواهد داشت.
درکنار مواردی که درباره تفاوت اجرت‌المثل و نحله بیان‌شد، باید به این نکته نیز توجه کرد که اجرت‌المثل و نحله به‌طور توأمان قابل مطالبه نیستند. در ابتدا برای دریافت اجرت‌المثل اقدام می‌شود و درصورت عدم وجود شرایط دریافت اجرت‌المثل، نوبت به مطالبه نحله می‌رسد.
⚖️ مطالعه بیشتر: طلاق در دوران بارداری چه شرایطی دارد؟ مهم ترین نکات طلاق زن حامله ⚖️
مهم ترین نکات حقوقی درباره نحله
درباره مواد قانونی که در پرداخت نحله و شرایط آن تعیین تکلیف کرده‌اند، می‌توان به یک مورد اشاره کرد. این مورد مربوط به قانون اصلاح مقررات مربوط به طلاق است که همه بندها و تبصره های آن به موجب قانون حمایت از خانواده نسخ شده‌است و تنها بند ب تبصره ۶ این قانون همچنان به قوت خود باقی است.
بند ب تبصره ۶ ماده واحده اصلاح مقررات مربوط به طلاق درباره نحله این‌گونه بیان می‌کند:
« با توجه به سنوات زندگی مشترک و نوع کارهایی که زوجه در خانه شوهر انجام داده و وسع مالی زوج، دادگاه مبلغی را از باب بخشش (نحله) برای زوجه تعیین می‌نماید.»
در حال حاضر، این بند از تبصره ۶ قانون مذکور، تنها موردی است که در قانون از نحله نام برده شده‌است. اما درباره شرایط تعیین تکلیف درباره حقوق مالی زوجه در زمان طلاق، در ماده ۲۹ قانون حمایت از خانواده توضیحاتی ارائه شده‌است. در این ماده قانونی این‌گونه می‌خوانیم:
« دادگاه ضمن رأی خود با توجه به شروط ضمن عقد و مندرجات سند ازدواج، تکلیف جهیزیه، مهریه و نفقه زوجه، اطفال و حمل را معین و همچنین اجرت المثل ایام زوجیت طرفین مطابق تبصره ماده (۳۳۶) قانون مدنی تعیین و … ثبت طلاق موکول به تأدیه حقوق مالی زوجه است. طلاق درصورت رضایت زوجه یا صدور حکم قطعی دایر بر اعسار زوج یا تقسیط محکومٌ به نیز ثبت می شود. در هرحال، هرگاه زن بدون دریافت حقوق مذکور به ثبت طلاق رضایت دهد می تواند پس از ثبت طلاق برای دریافت این حقوق از طریق اجرای احکام دادگستری مطابق مقررات مربوط اقدام کند.»
از حکم این ماده مشخص می‌شود که دادگاه در رأی صادر شده برای طلاق، درباره حقوق مالی زوجه نیز تعیین تکلیف می‌کند و در این رابطه توافقات زوجین و شروط ضمن عقد و آنچه در سند ازدواج آمده‌است را درنظر می‌گیرد. همچنین در پایان ماده، درباره امکان دریافت حقوق مالی زن بعداز ثبت طلاق و درصورت اعسار مرد، توضیح داده شده‌است.
⚖️ مطالعه بیشتر: مجازات رشوه در قانون اسلامی – راشی و مرتشی کیستند؟ ⚖️
سخن پایانی
در این مطلب، درباره نحله، یک اصطلاح حقوقی کمتر شنیده‌شده، صحبت کردیم که در شرایط طلاق و درباره حقوق مالی زن بعداز انجام طلاق، به‌کار برده می‌شود. با توضیحات ارائه شده در این نوشته، سعی کردیم شما را با شرایط تعلق گرفتن نحله به زن و نحوه تعیین مقدار آن آشنا کنیم و به تشریح تفاوت‌های آن با اجرت‌المثل بپردازیم. البته با توجه به پیچیدگی‌های مربوط به موضوع طلاق و به‌ویژه تعیین تکلیف درباره حقوق مالی زوجه در هنگام طلاق، بهترین شیوه برای کسب اطلاعات و راهنمایی لازم در این زمینه، مشاوره با یک وکیل مجرب و استفاده از مهارت و تجربه او در پیشبرد مراحل طلاق است. وبسایت وکیل_تِه این امکان را برای شما فراهم کرده‌است تا به ساده‌ترین شکل، به خدمات مشاوره حقوقی حرفه‌ای دسترسی داشته‌باشید.
