دیه سال 1401 نیز هم‌چون دیگر سال‌ها در اواخر اسفند از طرف قوه قضاییه تعیین و به واسطه رئیس این قوه به اطلاع عموم رسید که طبق روال نسبت به دیه سال پیش خود افزایش یافته است. با توجه به افزایش نرخ تورم در سال 1400، دیه سال 1401 نسبت به سال‌های پیشین با افزایش بیشتری همراه بوده است. شما می توانید با مشاوره با وکیل مثل وکیل حقوقی و یک وکیل پایه یک دادگستری بهترین انتخاب را داشته باشید. در ادامه مطلب ما تصمیم داریم در رابطه با این موضوع بیشتر سخن بگویم لطفاً شما نیز تا انتهای مطالب با ما همراه بمانید.
برای مشاوره رایگان و شبانه روزی با بهترین وکیل تهران همین حالا با ما تماس بگیرید!
دیه سال 1401 چقدر است؟
یکی از مهم‌ترین وظایف رئیس قوه قضاییه در اسفند ماه هر سال تعیین نرخ دیه کامل، برای سال پیش رو است. بنابراین باید گفت که روال تعیین میزان دیه به نحوی هست که نرخ دیه هر سال با سال قبل خود متفاوت می‌باشد. هر ساله اواخر سال، قوه قضائیه با در نظر گرفتن نرخ تورم اعلامی توسط بانک مرکزی در آن سال، میزان دیه در سال جدید را مشخص می‌کند. بنابراین سال ۱۴۰۱ نیز از این قاعده مستثنی نبوده و میزان دیه برای این سال نیز در اسفند سال 1400 بر اساس ماده ۵۴۹ قانون مجازات اسلامی که در سال ۱۳۹۲ به تصویب رسیده، و اظهار نظرهای کارشناسان تعیین شده است. در حال حاضر نرخ دیه کامل یک انسان در سال 1400 برابر با ۴۸۰میلیون تومان هست. البته این مبلغ مختص به ماه‌های عادی بوده و در ماه‌های حرام که شامل محرم، ذی القعده، ذی‌الحجه و رجب هستند یا در محدوده‌ی حرم کعبه، بر طبق ماده‌ی 555 قانون مجازات اسلامی، حدود یک سوم افزایش یافته و معادل ۶۴۰ میلیون تومان می‌باشد.
همان‌طور که قبلاً نیز اشاره کردیم مبلغ دیه در پایان هر سال برای سال دیگر مشخص می‌شود در نتیجه میزان دیه سال 1401 برای ماه های غیر حرام 600 میلیون تومان اعلام شده است که این مبلغ در ماه های حرام یک سوم بیشتر و مبلغ 800 میلیون تومان می باشد . اگر در این مورد نیاز به راهنمایی کامل دارید، می توانید با وکیل کیفری مشورت نمایید.
⚖️ مطالعه بیشتر: عواقب رانندگی بدون گواهینامه و مجازات آن در سال 1400 ⚖️
دیه چیست؟
بر اساس ماده 17 قانون مجازات اسلامی: «دیه اعم از مقدر و غیر مقدر مالی است که در شرع مقدس برای ایراد جنایت غیرعمدی بر نفس، اعضا و منافع و یا جنایت عمدی در مواردی که به هر جهتی قصاص ندارد به موجب قانون مقرر می‌شود». بنابراین در یک تعریف ساده‌تر می‌توان گفت که دیه، یکی از مهم‌ترین مجازات‌های مقرر شده در قانون مجازات اسلامی بوده که برای تنبه افرادی که به صورت غیر عمدی موجب اضرار به جسم و جان و منفعت دیگری می‌شوند تعیین می‌گردد.
البته در برخی موارد پرداخت دیه در جنایت عمدی نیز پیش‌بینی شده و در مواردی که امکان قصاص مجرم وجود نداشته باشد، یا در صورتی که بزه دیده یا اولیا دم متوفی، از قصاص مجرم چشم‌پوشی کرده و به جای آن درخواست دیه کنند، قانونگذار مجرم را به پرداخت دیه محکوم می‌کند.
لازم به ذکر است که قوانین حاکم بر دیه و نحوه محاسبه آن در کشور ما کاملا برگرفته از متون فقهی بوده و قانونگذار مطابق با قوانین شرع و اسلام آن را تعیین کرده است.
⚖️ مطالعه بیشتر: سقف مهریه در سال 1400 و مهم ترین نکات آن که باید بدانید! ⚖️
در صورت فوت مصدوم چه کسانی شامل اخذ دیه می شوند؟
در صورت فوت مصدوم تمام حق و حقوق مرتبط با دیه او به ولی و اولیا دم وی می‌‌رسد. به عبارت دیگر دیه نیز هم‌چون دیگر دارایی‌های فرد متوفی در زمره میراث به جای مانده از او قرار می‌گیرد و تمامی قوانین حاکم بر تقسیم ارث در قانون مدنی، شامل آن نیز می‌شود. در این‌جا لازم به ذکر است به موجب تبصره‌ی ماده 452 قانون مجازات اسلامی، بستگان مادری از دیه ارث نمی‌برند، در نتیجه در هنگام تعیین سهم دیه وراث باید این موضوع را در نظر داشت.
در همین ارتباط، قانون مدنی به طبقه‌بندی وراث پرداخته و سهم الارث هر یک را به طور دقیق مشخص کرده است. طبقه‌ی اول شامل پدر و مادر و فرزندان و نوه‌ها، طبقه‌ی دوم شامل پدربزرگ و مادربزرگ و خواهر و برادر و فرزندانشان و طبقه‌ی سوم شامل عموها، عمه‌ها، دایی‌ها، خاله‌ها و فرزندانشان می‌شود. وارثین هر طبقه در صورتی ارث می‌برند که از وارثین طبقه‌ی بالاتر کسی نباشد. هر یک از زن و شوهر نیز در کنار بقیه‌ی وراث، ارث می‌برند. جهت تعیین این موارد مشاوره با وکیل خانواده می تواند چراغ راه شما باشد.
همچنین اگر هنگام فوت متوفی، همسر وی باردار باشد، در صورتی که انعقاد نطفه قبل از مرگ پدر بسته شده باشد و جنین زنده به دنیا بیاید از پدر ارث می‌برد. حتی اگر جنین چند لحظه پس از تولد از بین برود باز هم در لیست وارث پدر قرار می‌گیرد. زیرا شرط ارث بردن او فقط منوط به زنده متولد شدن او بوده و ارتباطی با مدت زمان حیات بعد از تولد او ندارد. به این ترتیب اگر جنین، در بطن مادر پس از قتل پدر دارای شرایط ذکر شده باشد جزو کسانی است که از دیه سهم می‌برد.
لازم به ذکر است که قوانین ارث یک بحث کاملا پیچیده و کارشناسی است که در این مبحث مجالی برای صحبت بیشتر در رابطه با آن برای ما نیست.
⚖️ مطالعه بیشتر: فسخ نکاح چیست و وضعیت پرداخت مهریه در آن چگونه است؟ ⚖️
نحوه محاسبه دیه به چه صورت است؟
نحوه محاسبه دیه یک امر کاملاً تخصصی و کارشناسی است که معمولاً بر اساس نرخ تورم هر سال که از سمت بانک مرکزی کشور به رئیس قوه قضاییه ابلاغ می‌گردد، محاسبه می‌شود. رئیس قوه قضاییه نیز مطابق با میزان تورم و با در نظر گرفتن حدود شرع اسلامی و مصلحت ملی کشور میزان دقیق دیه برای سال جدید را تعیین کرده و تأیید نهایی آن را به عموم اطلاع رسانی می‌کند. در این‌باره لازم به ذکر است که بر طبق قانون مجازات اسلامی مبلغ دیه‌ی کامل یک انسان برابر با نرخ به روز 100 شتر سالم است. با این وجود، این مبلغ بر اساس معیارهای جامعه‌ی امروزی تعیین می‌گردد.
البته ابلاغ نرخ دیه به صورت سالانه از جانب رئیس قوه قضاییه به صورت کلی و بر حسب دیه کامل است که برای تعیین جزئیات آن مانند، دیه اعضا، قاضی پرونده‌های جنایی معمولاً بر حسب همان قوانین مصوب سال ۹۲ رأی صادر می‌کنند، و مبلغ دقیق دیه دیگر اعضای بدن بر مبنای همان دیه کامل محاسبه می‌گردد. به همین دلیل است که در احکام صادره از دادگاه‌های کشور، مبلغ دیه اعضا به طور دقیق اعلام نمی‌شود. این امر موجب می‌گردد، محکومین بدون کمک گرفتن از کارشناسان خبره حقوقی قادر به تعیین مبلغ دقیق مجازات مقرر شده برای خود نباشند.
چرا دیه زن با دیه مرد تفاوت دارد؟
یکی از چالش برانگیزترین موضوعات قوانین جزایی کشور ما دیه زنان است. زیرا در قانون مجازات اسلامی دیه قتل مردان دوبرابر زنان تعیین شده و همین موضوع، موجب گشته نقد و انتقادهای زیادی بر این امر وارد شود. اما واقعا فلسفه تفاوت دیه زنان با مردان چیست؟
چه عاملی سبب گشته است قانون بین جان مردان و زنان تفاوت قائل شود؟
همان‌طور که در مطالب قبلی نیز عنوان کردیم قوانین مرتبط با دیه در کشور ما برگرفته از شرع و متون فقهی است. بنابراین نصف بودن دیه زنان، نسبت به مردان مبنای فقهی دارد و همین امر سبب شده دشمنان اسلام، از این موضوع، برای خراب کردن ذهنیت و باور مردم استفاده کرده و آن را به نحوی تفسیر کنند که دین مبین اسلام بین زن و مرد فرق گذاشته و مردان را برتر از زنان می‌داند.
در صورتی که ماهیت تعیین دیه در فقه اسلامی هیچ ارتباطی به برتری مرد به زن ندارد و تنها ملاک برتری انسان‌ها با یکدیگر در اسلام طبق فرمایشات نبی مکرم میزان تقوا است. در ضمن اصلاً دیه به متوفی داده نمی‌شود و یک نوع جبران خسارت مالی هست که از جانب قاتل به بازماندگان مقتول تعلق می‌گیرد.
از آن‌جایی که وظیفه تأمین معیشت خانواده بر دوش مردان است، و افرادی مانند همسر و اولاد تحت تکفل او قرار دارند، پس از فوت مرد معیشت این افراد نیز سخت می‌شود. بنابراین قانون اسلامی به منظور کاهش آسیب مالی و مادی کمتر به افراد تحت تکفل متوفی، چنین تدبیری اندیشیده است. در صورتی که در قتل زن چنین موضوعی مطرح نیست و مرگ او معمولاً معیشت بازماندگان را به خطر نمی‌اندازد.
همچنین در دیه سال 1401 در بیمه شخص ثالث، که پرداخت دیه بر عهده بیمه‌گر می‌باشد، مبلغ دیه زن برابر با دیه مرد مقرر شده و این موضوع نیز نشان می‌دهد، قانونگذار در جایی که پرداخت دیه از دوش خانواده‌ها برداشته شده است، هیچ تفاوتی در این باره قائل نشده و این موضوع نیز به روشنی نشان می‌دهد علت نصف بودن دیه زنان، دلیل بر عدم تساوی آن‌ها نسبت به مردان نیست.
البته باید به این نکته هم اشاره کنیم که نصف بودن دیه زن فقط مختص به قتل غیر عمد است. زیرا در قتل عمد در صورتی که ولی‌دم از حق قصاص بگذرد و به پرداخت دیه رضایت دهد، مبلغ دقیق دیه با توافق طرفین تعیین شده و قانون چندان دخالتی در این باره ندارد.
⚖️ مطالعه بیشتر: اعتبار کپی سند و نکات مهم آن ⚖️
ارش چیست؟ ارتباط ارش با دیه
براساس قانون مجازات اسلامی دیه به دو صورت است:
دیه‌ی مقرر که میزان آن در شرع تعیین شده است.
دیه‌ی غیر مقرر که میزانش در شرع تعیین نشده و به آن ارش می گویند.
بنابراین، بر طبق ماده 449 قانون مجازات اسلامی دادگاه میزان ارش را با توجه به نوع و کیفیت خسارت وارد شده به فرد، دیه‌ی مقدر برای آن خسارت و نظر کارشناس تعیین می‌کند.
بر طبق ماده فوق در قانون هر حکمی برای دیه تعیین شده باشد برای ارش هم جاری است مگر قانونگذار تفاوت قائل شده باشد.
دیه‌ی اعضای بدن چگونه محاسبه می‌شود؟
در خسارت به اعضا و منافعی که دیه‌ی مقرر دارند، تعیین میزان دیه تابعی از دیه‌ی کامل انسان است، در غیر این صورت برای خسارت مورد نظر ارش تعیین می‌شود. بر خلاف قتل، در آسیب به اعضا و منافع، دیه‌ی زن و مرد تا کمتر از ثلث دیه‌ی کامل مرد، با هم برابر است ولی اگر مساوی با ثلث یا بیشتر شود دیه‌ی زن نصف می‌شود.
بر طبق قانون، دیه‌ی از بین بردن هر یک از اعضای فرد مثل بینی و هر دو عضو زوج مثل گوش، کامل است و دیه‌ی از بین بردن هر یک از اعضای زوج مانند یک گوش، نصف دیه‌ی کامل است.
محاسبه‌ی دیه در ماه‌های حرام به چه صورت است؟
در صورت وقوع جنایت در یکی از ماه‌های حرام (قبلا اشاره کردیم) یا در محدوده‌ی مکه، میزان دیه یک سوم بیشتر از دیه‌ی کامل آن سال است که به آن تغلیظ دیه می گویند. در تغلیظ دیه فرقی بین بالغ و نابالغ، زن و مرد، مسلمان و غیر مسلمان و جنین پس از حلول روح نیست. اما جنایت و فوت ناشی از آن هر دو باید در ماه حرام رخ داده باشد و حکم تغلیظ فقط برای قتل نفس جاری است.
نتیجه‌گیری
دیه سال 1401 علاوه بر آن‌که هم‌چون دیگر سال‌ها فقط مختص این سال بوده و با افزایش همراه بوده است، دچار یک سری تغییرات دیگری نیز شده است. بارزترین تغییر در دیه سال جاری این است که در صورت فوت زنان در سوانح رانندگی بیمه شخص ثالث باید به طور کامل و بدون در نظر گرفتن جنسیت به آن‌ها تعلق بگیرد و موجب رأی وحدت رویه ما بقی دیه زن از صندوق تأمین خسارات بدنی به بازماندگان او پرداخت شود.
