از جمله جرایمی که از گذشته‌های دور اشخاص جهت انجام آن اقدام می‌نمودند، جعل امضا بوده است. به گفته وکیل ته این افراد با ایجاد تغییرات در اسناد قصد فریب سایرین را داشته و یا آنکه با تقلید و کپی تصمیم به خدشه‌دار کردن و صدمه رساندن به اعتبار سایرین و یا بهره‌گیری به صورت غیرقانونی از اسناد را داشته‌اند. این اشخاص با در نظر نگرفتن اینکه رفتارشان ممکن است چه پیامدهایی را به دنبال داشته باشد، به راحتی مرتکب این عمل مجرمانه می‌شوند. همانطور که بیان شد یکی از شایع‌ترین انواع جعل، جعل امضا بوده که اطلاع از عواقب این کار در کاهش رواج این جرم بسیار تاثیرگذار خواهد بود.
هر کسی برای خود یک امضای شخصی و یونیک (منحصر به فرد) دارد. حالا اگر فردی به منظور سوءاستفاده از نام وی نسبت به جعل امضای او اقدام کنند این عمل جرم به شمار می‌رود. همانطور که می‌دانید موقعی یک عمل جرم محسوب می‌شود و مشمول مجازات می‌گردد که در قانون در مورد آن صحبت شده باشد. با در نظر داشتن اینکه قانون‌گذار در قانون به جرم جعل پرداخته و برای آن مجازات پیش بینی نموده است، بر همین اساس می‌توان گفت که تقلید از امضای دیگری و بهره‌گیری از آن به قصد ضرر به دیگری جرم بوده و مجازات به همراه خواهد داشت.
___________________________________________________________
حتما بخوانید: جرم سرقت تعزیری
___________________________________________________________
انواع جعل امضا در قانون مجازات اسلامی
در قانون مجازات اسلامی ماده جداگانه‌ای در مورد جعل کردن امضا نیامده و به صورت مستقل جرم انگاری نشده است. اما به طور کلی اگر شخصی روی سند یا نوشته‌ای امضای دیگری را تقلید کند، مرتکب جرم جعل گردیده است. با در نظر داشتن اینکه سندی که امضا می‌کند رسمی یا غیر رسمی است، جرم جعل در اسناد رسمی یا غیر رسمی صورت خواهد گرفت. از جمله مصادیق جرم جعل امضا که بسیار رخ می‌دهد، امضا به جای دیگری زیر قولنامه است که با در نظر داشتن اینکه قولنامه یک سند عادی است، چنین شخصی محکوم به مجازات جعل مهر و امضا در اسناد عادی خواهد شد.
روش‌های تشخیص جعل امضا
وکیل کیفری در خصوص تشخیص امضای جعلی می‌گوید: امضای جعلی را از سه راه می‌توان بررسی کرد که عبارت است از شیوه فیزیکی، شیوه شیمیایی و شیوه مقایسه‌ای. کارشناسان خط و امضا قادر به تشخیص امضای جعلی از واقعی هستند. این کار به کمک ابزارهای آزمایشگاهی و یا از طریق مهارت‌های تجربی صورت می‌گیرد.
کارشناس متخصص در این زمینه از طریق میزان فشار وارد شده بر قلم، جهت حرکت خودکار یا دست، نوع مرکب قلم، انطباق شکستگی خطوط و یا امضای جعلی با امضا و خط اصلی، تقدم یا تاخر امضا نسبت به نوشته، جدید یا قدیمی بودن خودکار و سایر موارد دیگر قادر خواهد بود به قاضی جهت صدور حکم کمک نماید.
چنانچه شیوه مقایسه‌ای و فیزیکی جهت شناسایی جعلی بودن امضا کفایت نکرد، شیوه‌های شیمیایی هم مورد استفاده قرار می‌گیرد. درصد خطای شناسایی امضای جعلی در شیوه شیمیاییِ به حداقل می‌رسد که بدین منظور از رنگ و جوهرهای مخصوصی بهره‌گیری می‌شود. علاوه بر این پرتوهای نورانی به منظور شناسایی تقدم و تاخر جوهر و یا ارزیابی میزان فشار وارده بر کاغذ نیز می‌تواند کارشناسان را نسبت به جعلی بودن امضا مطلع سازد.
مجازات جعل امضا
ماده ۵۳۶ قانون مجازات اسلامی قانون‌گذار بیان داشته است که: «هر کس در اسناد یا نوشته‌های غیررسمی جعل یا تزویر کند یا با علم به جعل و تزویر آنها را مورد استفاده قرار دهد علاوه بر جبران خسارت وارده به حبس از سه ماه تا یک سال یا به ۰۰۰/۰۰۰/۲۵ تا ۰۰۰/۰۰۰/۱۰۰ ریال جزای نقدی محکوم خواهد شد.» این مجازات در رابطه با جعل امضا در اسناد عادی اعم از چک و قولنامه و… بوده که توسط مامورین رسمی در دفاتر اسناد ثبت نگردیده‌اند. مجازات جعل مهر و امضا در اسناد رسمی بر اساس ماده ۵۳۳ عبارت است: «اشخاصی که کارمند یا مسئول دولتی نیستند هرگاه مرتکب یکی از جرایم مذکور در ماده قبل شوند علاوه بر جبران خسارت وارده به حبس از شش ماه تا سه سال یا ۰۰۰/۰۰۰/۵۰ تا ۰۰۰/۰۰۰/۲۵۰ ریال جزای نقدی محکوم خواهند شد.»
مجازات جعل امضای افراد عادی
وکیل حقوقی باتجربه بیان می‌دارد جعل کردن امضا در موارد مختلفی اعم از جعل در امضای چک، جعل در امضای قولنامه، جعل در امضای قرارداد، اسناد و… صورت می‌گیرد. به موجب قانون مجازات اسلامی شخصی که نسبت به جعل کردن امضای اشخاص حقوقی و اشخاص حقیقی اقدام می‌کند، شایسته مجازات خواهد بود. در ماده 536 قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات که در بالا متن آن را آوردیم، جعل امضای اشخاص در هر صورت جرم است و شخص علاوه بر جبران ضرر وارده به حبس از 6 ماه الی 2 سال یا جزای نقدی از 3 تا 12 میلیون ریال محکوم می‌شود.
مجازات جعل امضا مقامات
در قانون مجازات اسلامی در کنار جرم انگاری برای جعل امضای اشخاص عادی، جعل امضای مقامات را هم جرم دانسته و برای افرادی که نسبت به جعل امضای مقامات اقدام نموده‌اند مجازات تعیین کرده است. مجازات این جرم در ماده 524 قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات آمده است. به موجب ماده مذکور مجازات جعل کردن امضای رهبر، روسای قوه مقننه، قوه مجریه و قوه قضاییه حبس از سه سال تا پانزده سال خواهد بود.
کارشناسی جعل امضا توسط چه افرادی انجام می شود؟
در شرایطی که شخصی در دادگاه مدعی آن شود که امضای او مورد جعل قرار گرفته است، چنانچه جاعل از مهارت لازم در جعل برخوردار نباشد، تشخیص و شناسایی جعل به راحتی امکان‌پذیر خواهد بود. ولی بعضا عمل جعل امضا از طریق جاعلان متبحر صورت می‌پذیرد که تشخیص آن برای افراد عادی امکان‌پذیر نبوده و کار شناسایی جعل بایستی از طرسث کارشناسان این زمینه انجام گیرد.
به گفته وکیل چک همانگونه که جعل کردن امضا هر روز با تکنولوژی و ابزارهای مدرن‌تر و حرفه‌ای صورت می‌پذیرد، کار تشخیص و شناسایی جعل هم به همان میزان پیشرفت یافته است. کارشناسان تشخیص جعل این عمل را به کمک ابزارهای آزمایشگاهی و با بهره‌گیری از تجارب حرفه‌ای خود انجام می‌دهند. کارشناسان تخصصی امضا و خط در دادسراهای تخصصی این عمل با در نظر گرفتن سمت و سوی حرکت خودکار و دست و شکستگی‌های خطی مختص هر شخص و انطباق امضای شخص با امضای مورد جعل واقع شده، به راحتی قادر به اثبات جعلی یا اصل بودن امضا خواهند بود.
