یکی از نخستین وظایف پدر و مادر انتخاب اسم مناسب و با معنا است. در شرایطی که شخص بعد از رسیدن به سن قانونی و بنا به هر دلیلی نام خود را دوست نداشته باشد در صورتی که بتواند قاضی را راضی کند امکان تغییر اسم شناسنامه را خواهد داشت. البته لازم به ذکر است که در دستگاه حقوقی کنونی به علت تسلط تعصبات مذهبی، تغییر نام مذهبی خاص و مقدس امکان‌پذیر نیست. به منظور تغییر نام کوچک بایستی بر حسب ماده ۲۰ قانون ثبت احوال به آن اداره مراجعه کرد. در ادامه این مطلب با وکیل ته همراه باشید.
قوانین ثبت احوال مربوط به تغییر اسم شناسنامه
- استفاده از نام‌هایی که سبب هتک حیثیت مقدسات اسلامی شود. علاوه بر این نام‌های زننده و عناوین و القاب مستهجن یا نامتناسب با جنسیت شخص ممنوع است.
- تشخیص اسامی ممنوع بر عهده شورای عالی ثبت احوال بوده و این شورا مصادیق آن را تعیین و به سازمان اعلام می‌دارد.
- برگزیدن اسم در خصوص اقلیت‌های دینی شناخته شده در قانون اساسی، تحت تاثیر زبان و فرهنگ دینی آن‌ها خواهد بود.
- بیان سیادت در اسناد سجلی ساداتی که سیادت ایشان در اسناد سجلی پدر و یا جد پدری درج گردیده باشد و یا سیادت آن‌ها توسط علل شرعی به اثبات رسد ضرورت دارد، جز افرادی که خود را سید تلقی نکنند و یا عدم سیادت ایشان شرعاً محرز گردد.
شرایط تغییر نام در شناسنامه
- افرادی که بالای ۱۸ سال سن دارند.
- افرادی که کمتر از ۱۸ سال سن دارند که از حکم رشد برخوردار باشند.
- پدر یا جد پدری با تسلیم شناسنامه خویش برای فرزندی که کمتر از ۱۸ سال سن دارد.
- سرپرست قانونی (قیم، امین، وصی) برای اشخاص صغیر و محجور با تسلیم مدارک مستند که سمت وی محرز گردیده باشد.
- اگر تغییر اسم برای مرتبه اول باشد، اسمی که تقاضای تغییر آن رد می‌شود، باید یکی از اسامی مقدس نباشد و یا در صورتی که اسم مقدس باشد، درخواست با اسم مقدس دیگر مورد قبول واقع می‌شود. همچنین به منظور اثبات در دادگاه دیگر لزومی به استشهادیه و حضور شهود در دادگاه نیست. در نهایت می‌توان گفت فرد این امکان را دارد که در محل اقامت خود هم درخواست خویش را مطرح کند. اگرچه اداره ثبت احوال مزبور، در آن منطقه یا شهر قرار نداشته باشد که در چنین شرایطی مرجع رسیدگی یک رونوشت از دادگاه و ضمائم را برای اداره موردنظر ارسال نموده و اداره مربوطه در مهلت تعیین شده اقدام به تقدیم لایحه دفاعیه خواهد کرد.
شرایط تغییر نام‌های مذهبی در شناسنامه
به طور معمول چه از روش ثبت احوال و چه از راه مراجع قضایی اقدام گردد، برای تغییر نام مذهبی مخالفت انجام می‌پذیرد، جز اسم جدیدی که مورد تقاضا است هم جزو نام‌های مذهبی باشد و کثرت آن در مقایسه با اسم پیشین بیشتر باشد. به طور مثال فردی که اسم وی جعفر است، درخواست تغییر اسم در شناسنامه به علی یا محمد می‌کند، اما برعکس آن امکان‌پذیرد نیست.
مدارک لازم برای تغییر اسم شناسنامه
وکیل ته در این بخش از مطلب، مدارک مورد نیاز برای تغییر اسم شناسنامه از دو طریق را بیان خواهد کرد.
مدارک مورد نیاز برای مراجعه به ثبت احوال
- رجوع به اداره ثبت احوال جهت تغییر نام در شناسنامه
- تقدیم اصل شناسنامه و دو نسخه از آن
- تکمیل فرم تقاضای اسم
- پرداخت هزینه بر اساس تعرفه فعلی در بانک ملی با عنوان سازمان ثبت احوال
مدارک مورد نیاز برای مراجعه به دادگاه
- تحویل اصل شناسنامه و دو نسخه از آن
- تسلیم دادخواست بر اساس تغییر اسم
- تقدیم استشهادیه
جهت ارتباط با متخصص تغییر اسم در شناسنامه و بهره‌گیری از خدمات مشاوره حقوقی در این خصوص با ما در ارتباط باشید.
مراحل تغییر اسم در شناسنامه
شورای عالی ثبت احوال این حق را در اختیار اداره ثبت احوال قرار داده است که مراحل تغییر اسم را تدوین نموده و بعد از انجام تغییرات در نام یا نام خانوادگی، نام‌های جدید را در شناسنامه شخص به ثبت رساند.
به منظور اعمال این تغییرات بایستی فرد متقاضی مراحل زیر را پشت سر گذارد:
۱. تقدیم مدارک لازم اعم از شناسنامه، کارت ملی و فیش واریز هزینه تغییر اسم مورد نظر به اداره ثبت احوال
۲. در صورت عدم مغایرت درخواست با قوانین پیش بینی شده جهت تغییر نام در ثبت احوال، تغییرات مربوطه اعمال شده و شناسنامه شخص متقاضی اصلاح می‌گردد.
۳. در غیر این حالت تقاضای تغییر نام کوچک تایید نمی‌شود و متقاضی می‌بایست از یک وکیل متخصص جهت رفع مشکل کمک بگیرد.
لیست اسامی مجاز برای تغییر نام
بر اساس ماده ۲۰ قانون ثبت احوال و تبصره‌های آن برگزیدن اسامی زير ممنوع و دارندگان آن‌ها با رعايت مقررات مزبور اقدام به تغيير آن نمايند.
- اسامی که منجر به هتک حرمت مقدسات اسلامی اعم از عبدالات، عبدالعزی (لات و عزی نام دو بت در مکه معظمه در دوران پیش از اسلام است) شود.
- اسامی ساده و مركب اعم از ملک الدوله، خان، يا شوكت الملک، حاجيه سلطان و سلطان‌علی و….
- نام‌های زننده و مستهجن
- اسامی كه معرف صفات مذموم و مغاير با ارزش‌های انسانی مانند گرگ، قوچی و …. است.
- اسامی كه مغاير با عرف و فرهنگ و مقدسات مذهبی مردم اعم از لات، خونريز، چنگيز و شاهدوست باشد.
- اسامی که موجبات اشاعه و ترويج فرهنگ بيگانه همچون وانوشكا، ژاكاردو و… شود.
- اسامی كه سبب تحقير افراد است و يا معنای لغوی آن در جامعه از جمله صد تومانی، گت آقا، كنيز، گدا و… مورد قبول نباشد.
همچنین موارد زیر:
۱. نام‌های نامربوط با جنسیت از جمله ماشاءالله برای دختر و يا انتخاب اسم اشرف و يا اكرم برای پسر
۲. حذف كلمات اضافی و زائد در اسم افراد اعم از قلی، غلام، گرگ، ذولف، قوچ، آقاخانم، خان، ميرزا، بيگ، بيگم، كربلایی، مشهدی و….
۳. تصحيح غلط املایی در اسم افراد كه به علت ناآگاهی مامور با لهجه و تلفظ و معانی منطقه‌ای مثل زهراب به سهراب و يا منيجه به منيژه و…. پیش آمده است.
۴. تشابه اسمی میان فرزند با پدر و يا مادر در يک خانواده
۵. تشابه اسمی برادر و يا خواهر در يک خانواده
۶. تعویض اسم از صورت عربی رسم الخط به صورت فارسی مانند رحمن به رحمان، اسمعيل به اسماعيل اسحق به اسحاق
۷. تعویض اسم افرادی که توسط تاييد مراجع ذيصلاح به دین مبین اسلام گردیده‌اند.
۸. تغيير اسم در شناسنامه افرادی اسم آن‌ها نام ايام هفته باشد.
۹. تغییر اسم افرادی که تغيير جنسيت داده‌اند و دادگاه صالح رای به تغيير نوع جنسیت در شناسنامه و مدارک شناسایی آن‌ها صادر کرده است.
۱۰. پيشوند “عبد” مختص نا‌ها و صفات ذات پروردگار بوده و در موارد دیگر شخص قادر به انصراف از درخواست خواهد بود.
۱۱. تعویض اسم افرادی که اسامی مستعار مانند حسين (كامبيز) يا معصومه (سوسن) و… نيز هستند.
هزینه تغییر اسم در شناسنامه
هزینه تغییر نام کوچک یا هزینه تغییر اسم در شناسنامه از جمله دعاوی غیرمالی به شمار می‌رود. به منظور تعیین دقیق شرایط تغییر نام در ثبت احوال توصیه می‌شود از طریق مشاوره حقوقی از مقررات و هزینه دریافت وکیل آگاه شوید.
تغییر نام در شناسنامه چه مشکلاتی ایجاد می کند؟
اصلی‌ترین نگرانی برای کسانی که متقاضی تغییر نام و نام‌خانوادگی وجود دارد مربوط به مشکلات پس از آن است. در واقع این موضوع بی‌اهمیت و بی‌ارزش نبوده و بسیار حائز اهمیت است. چرا که اگر مشکلات بسیاری به همراه داشته باشد عدم تعویض آن منفعت بیشتری خواهد داشت.
نخستین موری که لازم است در خصوص آن صحبت شود، مدارک و اسناد دیگر است. امکان دارد تصور کنید که با تعویض نام تکلیف سایر اسناد و مدارک چه خواهد بود. لازم است بدانید که مدارک و اسناد با اسم سابق فاقد اعتبار شده و بایستی اقدام به تغییر آن‌ها نمود. بنابراین با ارائه شناسنامه و توضیحات مندرج در آن، کلیه مدارک برای شما بروزرسانی خواهند شد. فقط بایستی در نظر داشته باشید که این تعویض نام و به روزرسانی اسناد یک مرتبه انجام می‌پذیرد. بر این اساس امکان تغییر مجدد آن را نخواهید داشت..
تغییر اسم شناسنامه چقدر زمان می‌برد؟
- در دادگاه بدوی از یک تا سه ماه و بعضا امکان دارد کمی بیشتر طول بکشد.
- پس از تجدیدنظرخواهی هم یک تا دو ماه زمان می‌برد. در صورتی که مورد قبول واقع شود، متقاضی به دادگاه بدوی مراجعه نموده و درخواست صدور قطعیت دادنامه را می‌کند.
- در نهایت مجددا به ثبت احوال رجوع کرده و مدارک موردنیاز را اعم از عکس و فیش واریزی تقدیم می‌کند و ظرف یک تا دو هفته بعد شناسنامه با نام جدید را دریافت خواهد کرد.
چرا برای تغییر اسم به وکیل نیاز داریم؟
لازم به توضیح است که خوانده شما اداره ثبت بوده و به طور معمول نماینده‌ای از جانب خود ارسال می‌کند که مبنی بر یک لایحه مخالفت خود را به خواهان اعلام می‌دارد. شما شخصا می‌توانید مراجعه نمایید ولی با در نظر داشتن نکته‌ای که بیان شد، پیشنهاد می‌شود که کار را به وکیل بسپارید تا با شناخت کامل دفاع لازم را در این دعوی به عمل آورد و روند کار با سهولت و اطمینان بیشتری صورت گیرد.
در این شرایط ثبت دادخواست و پیگیری پرونده تا مادامی که رای قطعی صادر و گواهی قطعیت از دادگاه دریافت گردد وکیل کلیه مراحل را پیش خواهد برد.
تعاريف و مفاهيم حقوقی در تغییر نام شناسنامه
1- قيم
نماینده قانونی محجور که از سوی مقام صالح قضایی در صورت نبودن ولی قهری (پدر يا جد پدری) و وصی به منظور انجام امور وی تعيين می‌شود.
2- محجور:
افراد زیر محجور هستند
۱. صغار (کمتر از ۱۸ سال تمام)
۲. افراد غير رشيد
۳. مجنون
نمونه دادخواست برای تغییر اسم شناسنامه
ریاست محترم مجتمع قضایی ……..……….
با سلام، احتراماً به استحضار عالی می‌رساند:
اینجانب به شماره شناسنامه ………. محل تولد ………. در تاریخ ………. به دنیا آمده و در حالی که از ابتدای تولد در میان کلیه آشنایان و بستگان با نام ….………. اشتهار دارم اما در سند سجلی مذکور نام …………. برای بنده برگزیده و به ثبت رسیده است. با توجه به اینکه دو اسمه بودن در زندگی روزمره برای بنده مشکلاتی را پدید آورده است و از سویی اشتهارم به اسم ..………. است و نظر به اینکه اسم …………. واجد معانی عالیه و از هر لحاظ بر اسم فوق‌الذکر در سند سجلی مزبور دارای برتری است، صدور رای بر محکومیت خوانده به تغییر نام کوچک مزبور در شناسنامه از ..………. به …………. بر اساس مواد ۹۹۵ قانون مدنی و ۲۰ قانون ثبت احوال به انضمام تمامی خسارات و همچنین هزینه دادرسی مورد استدعای اینجانب است. در صورت نیاز به شهادت شهود هم استناد می‌نماید.
با تشکر
سوالات متداول
۱. آیا افرادی که تغییر جنسیت داده اند می توانند نام خود را تغییر دهند؟
به موجب قانون حمایت خانواده ، ابتدا بایستی متقاضیان یعنی اشخاص ترنس سکشوال مراحل قانونی و پزشکی تغییر جنسیت را انجام دهند تا بعد از عمل تغییر جنسیت بتوانند نام خود را تغییر دهند.
۲. آیا تغییر نام فاطمه با وکیل امکان پذیر است؟
برای تغییر نام فاطمه تنها می توان نام دیگری به ان اضافه نمود یا به نام مذهبی دیگری تغییر داد .
۳. تا چه سنی می توان اسم شناسنامه را تغییر داد؟
بیشتر درخواست‌های تغییر اسم پس از رسیدن به سن ۱۸ سالگی انجام می‌پذیرد. ولی تعویض اسم پیش از ۱۸ سالگی هم بدون منع قانونی بوده و تنها با نظارت و محدودیت های بیشتری همراه خواهد بود.
۴. برای تغییر نام به کدام دادگاه و ارگان دولتی مراجعه کنیم؟
جهت رسیدگی به درخواست تغییر نام کوچک، بایستی متقاضی تقاضای خود را مبنی بر دادخواست تغییر نام به دادگاه محل سکونت خود و به طرفیت اداره ثبت احوال شهرستان یا بخش صادر کننده سند سجلی، طرح و اقامه نماید.
۵. تغییر نام در شناسنامه چقدر زمان می برد؟
معمولا دادگاه بدوی بین یک ماه تا سه ماه و در برخی موارد، بیشتر از سه ماه طول می‌کشد. در صورت تجدیدنظرخواهی، بین یک الی دو ماه هم در دادگاه تجدیدنظر به طول می‌انجامد.
