افشای اسناد طبقه بندی شده اسناد سری، فوق سری محرمانه و فوق محرمانه را دربرمی‌گیرد. به موجب ماده ۲ آیین نامه نحوه نگهداری اسناد سری و محرمانه دولتی شماره ۱۴–۱۷۰/م – ۲/۱۰/۱۳۵۴ وزارت دادگستری، اسناد سری و محرمانه دولتی به اعتبار میزان محافظتی که لازم است در نگهداری اسناد آنها صورت گیرد به چهار گروه تقسیم‌بندی می‌شوند:
- طبقه اول: اسنادی است که افشای غیرقانونی آنها به اصل حکومت و اساس دولت خسارت غیرقابل جبرانی وارد کند.
- طبقه دوم: اسنادی است که افشای غیرقانونی آنها باعث می‌شود منافع عمومی و امنیت ملی دچار اختلال گردد.
- طبقه سوم: اسنادی است که افشای غیرقانونی آنها منجر به اختلال در نظام امور سازمان‌ها شده و اعمال تکالیف اصلی آنها را غیرممکن سازد.
- طبقه چهارم: اسنادی است که افشای غيرقانونی آنها امور داخلی یک سازمان را دچار اختلال کند و یا مغایر با منافع اداری آن سازمان باشد.
______________________________________________________________
حتما بخوانید: مجازات حمل مواد مخدر
______________________________________________________________
بر همین اساس اسناد سری و به فوق سری در گروه اول و دوم قرار می‌گیرند و اسناد محرمانه و فوق محرمانه در دسته سوم و چهارم قرار خواهند گرفت. افشای اسناد طبقه بندی شده ممکن است از طریق افراد عادی، کارمندان ادارات و همچنین نظامیان صورت پذیرد. در ادامه وکیل ته به بررسی جرم افشای اسناد می‌پردازد.
افشای اطلاعات توسط مامورین دولت
افشای اطلاعات یا اسناد طبقه بندی شده به وسیله کارکنان دولت هم ممکن است به صورت عامدانه انجام بگیرد مطابق با ماده 505 قانون مجازات اسلامی و هم به دلیل حساسیت بالایی که این اطلاعات دارد و ارتباط آنها با منافع و امنیت ملی، ممکن است به طور غیرعمد و غیرمستقیم یا همان تخلیه اطلاعاتی هم انجام پذیرد. به موجب ماده ۵۰۶ قانون مجازات اسلامی: «اگر مامورین دولتی که مسئول امور حفاظتی و اطلاعاتی طبقه‌بندی شده هستند و آموزش‌های لازم به آنها داده شده است، به دلیل بی‌مبالاتی و رعایت نکردن اصول حفاظتی به دست دشمنان تخلیه اطلاعاتی گردند، محکوم به ۱ تا ۶ ماه حبس می‌شوند.»
مجازات جرم افشای اسناد طبقه بندی شده
وکیل ملکی می‌گوید، در بالاتر به این موضوع اشاره کردیم که براساس ماده 505 قانون مجازات اسلامی، افشای اسناد طبقه بندی شده جرم شناخته شده است. بنابراین مرتکب این جرم هم به موجب اصل قانونی بودن جرایم و مجازات‌ها محکوم به مجازات پیش بینی شده در قانونی خواهد گردید. مجازات مرتکب این جرم در دو صورت است:
- صورتی بوده که مرتکب در آن هدف در دسترس قرار دادن اطلاعات را داشته و اطلاعات محرمانه را در دسترس سایرین (اشخاص فاقد صلاحیت) بگذارد، در این شرایط محکوم به حبس از ۲ تا ۲ سال می‌شود.
- صورتی بوده که مرتکب نیت در دسترس قرار دادن اطلاعات را دارد ولی به هدف خود دست نیافته و قادر نبوده است اسناد طبقه بندی شده را در دسترس شخص فاقد صلاحیت بگذارد. در این شرایط مجازات او ۱ تا ۵ سال حبس است.
افشای اسناد طبقه بندی شده توسط نظامیان
ماده 24 قانون جرایم نیروهای مسلح در رابطه با آن دسته از نظامیانی که اطلاعات طبقه بندی شده را در دسترس دشمن می‌گذارند چنین بیان می‌دارد: اشخاص ذیل جاسوس محسوب شده و مجازات‌های زیر برای ایشان در نظر گرفته می‌شود:
- هر فرد نظامی که اسناد و یا اطلاعاتی که ارزش داشته باشند را در دسترس بیگانه قرار دهد و این موضوع جهت عملیات نظامی و یا برای امنیت تأسیسات، استحکامات، پایگاه‌ها، کارخانجات، انبارهای دائمی یا موقتی تسلیحاتی، مراکز نظامی، کشتی‌ها، هواپیماها یا وسایل نقلیه زمینی نظامی و مانند آن خطرآفرین باشد، محکوم به جرم محاربه خواهد گردید.
- هر شخص نظامی که اطلاعات و یا اسنادب برای دشمن یا بیگانگان جمع‌آوری نموده باشد ولی بنا به دلایلی نتواند با موفقیت آنها را ارائه کند، محکوم به حبس از 3 تا 15 سال خواهد شد.
- هر فرد نظامی که اسرار و اطلاعات محرمانه نظامی، سیاسی، امنیتی، اقتصادی و یا صنعتی مرتبط با نیروهای مسلح را به بیگانگان ارائه کند و یا آنها را از مفاد آن آگاه کند، محکوم به مجازات محارب خواهد گردید.
- هر فرد نظامی که برای به دست آوردن و فاش کردن اسناد طبقه بندی شده به صلاح دشمن یا بیگانه به مکان نگهداری اسناد ورود یابد، اگر بر حسب سایر قوانین مستحق مجازات شدیدتری نباشد، محکوم به حبس از 2 تا 10 سال خواهد شد.
همچنین اگر فرد نظامی اسناد طبقه بندی شده را به افرادی که صلاحیت ندارند، قرار دهد یا از مفاد آنها مطلع کند، طبق ماده 26 این قانون محکوم به مجازات خواهد گردید. طبق این ماده، هر نظامی که اسناد و مدارک، مذاکرات، تصمیمات یا اطلاعات طبقه بندی شده را در دسترس اشخاصی که فاقد صلاحیت اطلاع هستند، قرار دهد یا به هر طریقی آنها را از مفاد آن آگاه سازد به شرح زیر محکوم می‌گردد:
- اگر اسناد، مذاکرات و یا تصمیمات و یا اطلاعات فوق سری داشته باشند، مرتکب به حبس از 3 تا 15 سال محکوم خواهد بود.
- اگر اسناد، مذاکرات، تصمیمات و یا اطلاعات سری باشند، مرتکب به حبس از 2 تا 10 سال محکوم می‌شود.
- چنانچه اسناد، مذاکرات، تصمیمات یا اطلاعات فوق محرمانه باشند، فرد به حبس از 3 ماه تا 1 سال محکوم خواهد شد.
سهل انگاری و تخلیه اطلاعاتی نظامیان
به گفته وکیل چک، افشای اسناد طبقه بندی شده در قانون هم ممکن است به صورت عمدی و با سوءنیت باشد و هم ممکن است به طور غیر عمدی و یا بر اساس تخلیه اطلاعاتی صورت بگیرد. تخلیه اطلاعاتی یعنی اخذ اطلاعات از نیروهای داخلی از راه فریب و نیرنگ و غفلت و سهل انگاری او از طریق دشمن است.
به موجب ماده 27 قانون نیروهای مسلح، هر نظامی که از روی بی‌مبالاتی و سهل‌انگاری و یا رعایت نکردن قوانین دولتی باعث فاش شدن اطلاعات و تصمیمات و یا سبب از بین رفتن اسناد و مدارک مذکور در ماده (26) همین قانون شود، مطابق با طبقه بندی اسناد افشا شده به شرح زیر مجازات می‌شود:
- اگر اسناد، مذاکرات، اطلاعات یا تصمیمات، فوق سری باشند، به حبس از 6 ماه تا 2 سال محکوم می‌شوند.
- اگر اسناد، مذاکرات، اطلاعات یا تصمیمات سری باشند به حبس از 3 ماه تا 1 سال محکوم می‌شوند.
- اگر اسناد، مذاکرات، اطلاعات یا تصمیمات فوق محرمانه باشند به حبس از 2 ماه تا 6 ماه محکوم می‌گردند.
افشای اسناد طبقه بندی شده
وکیل خانواده نیز نقل می‌کند: با استناد به قانون جرائم نیروهای مسلح، هر نظامی که برای به دست آوردن اسناد یا اطلاعات طبقه بندی شده، به نفع بیگانه به مکان محافظت از اسناد یا اطلاعات وارد شود، اگر طبق سایر قوانین مستحق مجازات شدیدتری نباشد، محکوم به حبس از 2 تا 10 سال خواهد گردید و در شرایطی که آگاهانه و به عمد تنها به طور غیرقانونی به مکان مربوطه وارد شود، محکوم به حبس از 6 ماه تا 3 سال خواهد شد.
