یکی از امور شرعی و قانونی طلاق بوده که متاسفانه با پیدایش اختلاف و عدم سازگاری میان زن و مرد این واقعه رخ می‌دهد و زوجین تلاش می‌کنند تا از یکدیگر طلاق بگیرند. امکان دارد اقدام به طلاق از سوی زن یا مرد و یا هر دوی آن‌ها به صورت توافقی انجام پذیرد. در این مطلب از وکیل ته به بررسی طلاق از طرف زن خواهیم پرداخت و موارد دیگری اعم از راه‌های طلاق از طرف زن، مراحل درخواست طلاق، شرایط طلاق و بسیاری از موارد دیگر به خوبی بیان می‌شود. جهت دریافت اطلاعات بیشتر با ما همراه باشید.
شرایط طلاق از طرف زن
بر اساس قانون مدنی سابق، مرد حق داشت هر هنگام که تمایل داشت و بی‌هیچ دلیل موجهی همسر خود را طلاق بدهد. لیکن در قانون جدید طلاق از طرف زن و به موجب ماده ۱۱۳۳ اصلاحی قانون مدنی، “مرد می‌تواند با رعایت شرایط مقرر در این قانون با مراجعه به دادگاه تقاضای طلاق همسرش را بنماید.” بر این اساس، حسب ماده مزبور درخواست طلاق از سوی شوهر، نیازمند گذراندن مراحلی اعم از ارجاع به داوری، اخذ گواهی عدم امکان سازش و همچنین انجام تشریفاتی همچون پرداخت حقوق مالی زن است.
ولی به این دلیل که در پاره‌ای از موارد امکان زندگی مشترک برای زوجه وجود ندارد و از طرفی هم مخالفت مرد با طلاق ممکن است صدمات جدی به زن و زندگی مشترک او وارد آورد، طی اصلاحات بعدی این قانون، قانون‌گذار امکان تقاضای طلاق از طرف زن را تحت شرایط به خصوص و محدودی مورد قبول قرار داده است.
راه‌های طلاق از طرف زن
زوجه به منظور اقدام به طلاق بایستی با راه‌های طلاق آشنایی داشته باشد و با در نظر گرفتن این را‌ها نسبت به ثبت طلاق اقدام نماید. حال به توضیح کامل چند مورد از این راه‌ها می‌پردازیم.
۱. عدم پرداخت نفقه از سوی مرد
چنانچه زن قادر به اثبات عدم پرداخت نفقه از سوی شوهر خود باشد، حتی در صورت مخالفت مرد با این امر، دادگاه نسبت به جاری کردن صیغه طلاق اقدام می‌کند.
۲. عسر و حرج زوجه
در صورتی که تحمل زندگی مشترک برای زوجه غیرممکن باشد، می‌تواند نسبت به طلاق اقدام نماید که چنین موردی مشمول عسر و حرج است. از جمله مصادیق عسر و حرج باید به اعتیاد مرد، مبتلا بودن وی به بیماری‌های صعب‌العلاج، رفتار‌های مالی غیرقابل تحمل، ضرب و شتم و سوءرفتار، محکومیت مرد به حبس بالای پنج سال و مواردی از این قبیل اشاره داشت.
۳. مفقودالاثر بودن مرد
در شرایطی که زوج بیش از چهار سال غیبت داشته باشد، زوجه می‌تواند نسبت به طلاق اقدام نماید و از شوهر خود طلاق بگیرد.
۴. شروط دوازده‌گانه ضمن عقد نکاح
در شرایطی که مرد از شروطی که در عقدنامه قید گردیده است سرپیچی کند، طلاق توسط زن می‌تواند صورت گیرد.
۵. برخورداری زوجه از حق طلاق
چنانچه در سند ازدواج درج شده باشد که زوجه دارای حق طلاق است، امر طلاق می‌تواند از طریق زوجه به وقوع بپیوندد.
مراحل درخواست طلاق از طرف زن
درخواست طلاق از طرف زن نیازمند تشریفات خاصی است که بایستی تمامی آن‌ها گذرانده شوند. مراحل طلاق از سوی زوجه به شرح زیر است:
۱. نخستین مرحله جهت ثبت طلاق، ثبت نام در سامانه تصمیم است.
۲. بعد از دریافت نوبت از سامانه تصمیم بایستی زوجین در جلسات مشاوره که الزامی است شرکت نمایند.
۳. طلاق از سوی زوجه با تسلیم دادخواست طلاق به دادگاه خانواده شروع می‌گردد. زوجه قادر است در صورت برخورداری از شرایط به دادگاه خانواده دادخواست تقدیم کند. پس از آنکه دادخواست توسط دادگاه مورد بررسی قرار گرفت، رسیدگی به پرونده را به جریان خواهد انداخت.
۴. بعد از آنکه دادخواست طلاق زوجه مورد قبول دادگاه واقع شد، جلسه دادرسی برگزار می‌شود که طی آن بنا به عللی که زوجه در دادخواست طلاق عنوان داشته است، رسیدگی کرده و چنانچه ادله مورد قبول واقع گردد، اقدام به صدور حکم طلاق می‌کند.
۵. بعد از صدور حکم در دادگاه بدوی، زوجین حق تقاضای تجدیدنظرخواهی برای رای دادگاه را خواهند داشت.
۶. بعد از صدور رای دادگاه تجدید نظر، دو طرف قادرند در دیوان عالی کشور تقاضای فرجام خواهی نمایند.
۷. در شرایطی که رای قطعی طلاق صادر گردید، زوجین حداکثر تا ظرف شش ماه فرصت دارند تا به یکی از دفاتر طلاق و ازدواج مراجعه نموده و اقدام به جاری شدن صیغه طلاق نمایند. جهت طلاق از طرف زن بایستی وی برگه‌هایی را تکمیل نموده و به دادگاه یا دفاتر خدمات قضایی تسلیم نماید.
مدارک لازم برای درخواست طلاق از سمت زن
مدارک مورد نیاز جهت دادخواست طلاق از جانب زوجه عبارتند از:
- سند عقد نکاح
- شناسنامه
- کارت ملی
در صورتی که مدارک دیگری بین زن و مرد مبادله یا تنها نزد یکی از آن‌ها باشد که در روند پرونده موثر باشد، قابلیت طرح دادخواست طلاق را خواهد داشت. در صورتی که زوجه وکالت در طلاق داشته باشد، بایستی حتما جهت اجرای آن برای زوج وکیل اخذ نماید و چنانچه برای خود نیز وکیل بگیرد، دیگر لزومی به حضورش نیست.
وضعیت حقوق زوجه در طلاق از طرف زن
اگرچه تقاضای طلاق از طرف زن است، ولی این موضوع موجب نمی‌گردد که حق و حقوق وی ضایع گردد و حقی را که ضمن عقد نکاح برای وی ایجاد گردیده را مطالبه نکند. حقوق زوجه در طلاق از سوی زن به شرح زیر است:
طلاق از سوی زوجه و مطالبه مهریه
در شرایطی که زوجه دوشیزه باشد و رابطه زناشویی صورت نگرفته باشد، این امکان را دارد تا نصف مهریه خود را مطالبه نماید و در صورت دوشیزه نبودن وی، تمام مهریه به او تعلق خواهد گرفت. در رابطه با مطالبه مهریه یا درخواست نفقه لازم است بدانید که چنانچه زوجه مهریه خویش را به اجرا درآورد و شوهر وی تمکن مالی داشته باشد، زن حق دارد تقاضای توقیف اموال کند و اموال شوهر را توقیف نماید و مهریه خویش را وصول کند. در شرایطی که مرد از تمکن مالی برخوردار نباشد، پرداخت مهریه به صورت اقساطی انجام می‌پذیرد.
در شرایطی که زوجه قصد دریافت مهریه را داشته باشد، بایستی دادخواست مطالبه مهریه را ارسال نماید. با در نظر داشتن پیچیدگی‌های موجود در پرونده‌های مربوط به مهریه و روند توقیف اموال، توصیه می‌شود که زوجه وکیل طلاق داشته باشد. چنانچه زوجه تصمیم به بذل مهریه داشته باشد، بایستی از طریق دفاتر ثبت اسناد رسمی به ثبت برسد
حضانت فرزندان در طلاق از سمت زوجه
همان‌گونه که می‌دانید، حضانت فرزند دختر پس از طلاق تا ۷ سالگی با مادر و بعد از آن سن با پدر خواهد بود. برای فرزند پسر تا سن ۷ سالگی با مادر بوده و بعد از ۷ تا ۱۵ سالگی با پدر خواهد بود. چنانچه هر یک از زن و مرد بتوانند عدم صلاحیت شخص مقابل را به اثبات رسانند، به موجب شرایط قانونی می‌توانند حضانت را به نفع خویش از طرف مقابل سلب نمایند. بعد از سنین مذکور حضانت به لحاظ قانونی موضوعیت نداشته و فرزندان خود حق انتخاب خواهند داشت. ولی بایستی بگوییم که در این پرونده قاضی جهت واگذاری حق حضانت، بایستی مصلحت و شرایط فرزند را در نظر بگیرد. در واقع بایستی قاضی تشخیص دهد که بهتر است فرزند تحت حضانت کدامیک از والدین قرار بگیرد.
طلاق از طرف زن و عدم تمکین
موضوع عدم تمکین ربطی به روند طلاق از طرف زن نداشته و قطع شدن نفقه زوجه تنها مورد اثبات عدم تمکین خواهد بود. زوجه تنها در شرایطی که ناشزه گردد حق اقدام برای طلاق را ندارد. به صورت کلی لازم است بگوییم که چنانچه عدم تمکین زوجه به اثبات برسد، باز هم حق گرفتن طلاق را دارد و تنها بایستی نوع طلاق از طرف زوجه را مدنظر قرار داد. در حقیقت عدم تمکین زوجه برای طلاق از نوع عسر و حرج مشکل ایجاد خواهد کرد. به بیانی بهتر تا هنگامی که زوجه به تمکین نپردازد، به عسر و حرج دچار نشده و اثبات آن هم کار دشواری خواهد بود.
اجرت‌المثل در طلاق از طرف زوجه
در خصوص اجرت‌المثل لازم است بدانید، تا مادامی که زوجه در ایام عده به سر می‌برد، بایستی نفقه وی توسط مرد پرداخت گردد. ولی در صورتی که برای این مورد به صورت دیگری برای مدت عده به توافق رسیده باشند و رابطه زناشویی هم برقرار نشده باشد، بعد از طلاق زوجه مستحق دریافت نفقه نخواهد بود. اجرت‌المثل و مطالبه آن از طرف زوجه بر اساس مدت نکاح تا طلاق، حسب ملائت و مکنت همسر و با توجه به صلاحدید کارشناس رسمی دادگستری تعیین می‌گردد.
تنصیف اموال در طلاق از طرف زوجه
به طور کلی در مواد قانونی بیانیه‌ای برای شرط نصف دارایی وجود ندارد. به بیانی ساده به لحاظ قانونی شوهر ملزم به نصف کردن دارایی خود با همسرش نیست. سازمان ثبت اسناد املاک کشور در صفحه هشتم سند نکاحیه، شرط تنصیف دارایی را درج نموده است و در انتهای آن محل امضای زوجین را قرار داده است. یعنی اینکه اگر زوج و زوجه یا یکی از آن‌ها (به خصوص زوج) این شرط را امضا نکنند، شرط نصف کردن اموال در رابطه با نکاح ایشان اعتباری ندارد.
در قانون جدید طلاق از طرف زن شرط نصف کردن دارایی فقط موقعی مصداق دارد که تقاضای طلاق از سوی زوج مطرح گردیده باشد. همچنین اگر زوج بتواند به ثابت رساند که طلاق به دلیل سوءرفتار و سوء معاشرت همسرش و یا سرپیچی او از مسئولیت‌هایش بوده است، زوجه مشمول شرط تنصیف اموال نمی‌گردد.
قانون جدید طلاق در مورد زن
در ادامه به بررسی قانون جدید طلاق از سوی زوجه خواهیم پرداخت.
۱. طلاق از طرف زن در دوران عقد
در قانون جدید طلاق از طرف زن زوجه حق دارد در طول ایام عقد و یا بیانی دیگر تا قبل از برگزاری مراسم عروسی، زندگی مشترک و برقراری رابطه زناشویی اقدام به طلاق کند. در این شرایط زوجه قادر به مطالبه نیمی از مهریه خود خواهد بود و در صورتی که رابطه زناشویی شکل گرفته باشد، امکان دریافت کل مهریه را خواهد داشت. در صورت برقراری رابطه زناشویی و یا باکره بودن زوجه، به موجب ماده ۱۰۸۵ قانون مدنی، این حق را دارد که با حق حبس و تا مادامی که کل مهریه خود را از دریافت نکرده است، از زناشویی با مرد امتناع نماید که موجب نفرت و یا حق حبس است. تفاوت اصلی طلاق در دوران عقد از سوی زوجه با طلاق در ایام زناشویی، باکره بودن زوجه است.
۲. طلاق از سوی زوجه با داشتن حق طلاق
در صورتی که زن حق طلاق داشته باشد، به لحاظ قانونی بایستی برای مرد نیز وکیل اخذ نماید و الا قادر به اقدام برای طلاق نخواهد بود. این وکالت در طلاق بایستی سه شرط زیر را دارا باشد:
۱. بایستی حتماً بلاعزل باشد
۲. حق توکیل به غیر
۳. حق اسقاط تجدیدنظرخواهی و فرجام‌خواهی
از این رو، اگر زن از حق طلاق برخوردار باشد، قادر است با رعایت شروط مذکور به مراجع قضایی رجوع نموده و درخواست طلاق با برخورداری از حق طلاق نماید. نکته بسیار مهمی که وجود دارد این است که بایستی حق طلاق زوجه به صورت رسمی در دفتر ثبت اسناد رسمی تنظیم گردیده باشد و اگر این حق طلاق از سوی زوج به شکل کلامی به او داده شده باشد و یا به صورت غیر رسمی فی‌مابین خود تنظیم نموده باشند، فاقد اعتبار است حتی چنانچه دو شاهد هم آن را امضای کرده باشند.
۳. طلاق از سوی زن ایرانیان خارج از کشور
در قانون جدید طلاق از طرف زن چنانچه زوجه در خارج از ایران اقامت داشته باشد و ازدواج وی طبق شرایط قانونی ایران ثبت شده باشد، بایستی به منظور طلاق از طریق دادگاه‌های ایران اقدام نماید و به این خاطر که در ایران اقامت ندارد، باید از طریق سامانه ثنا یا میخک به یک وکیل طلاق توافقی وکالت دهد تا وی به نمایندگی از زن در دادگاه‌های ایران اقدامات لازم برای طلاق را انجام دهد.
مزایای طلاق از طرف زن توسط وکیل
چنانچه طلاق از سوی زوجه توسط وکیل مطرح گردد، مطمئنا با توجه به علم و تجربه‌ای که هر شخص در تخصصی که دارد قابلیت پیگیری هر موردی را تا حصول نتیجه قطعی به دنبال خواهد داشت. وکیل دعاوی هم بر اساس این اصل قادر است در دادگاه با آشنایی که از حقوق و قانون دارد، عمل کرده و پرونده را پیش ببرد.
جمع بندی
همانطور که در این مطلب بیان شد در طلاق از طرف زن، متقاضی طلاق زوجه است. از این رو با تسلیم دادخواست می‌تواند درخواست طلاق کند. اما تفاوتی که میان طلاق از سوی زن با طلاق از سوی مرد وجود دارد، تنها در ارائه ادله به قاضی است. زمانی که زن قصد طلاق دارد، بایستی ادله‌ای را به منظور جدایی برای قاضی اثبات کند تا قادر به اخذ طلاق باشد.
سوالات متداول طلاق از طرف زن
۱. آیا زوجه امکان درخواست طلاق بدون دلیل محکمه پسند را دارد؟
زوجه بدون ثابت نمودن عسر و حرج و برخورداری از حق طلاق نمی‌تواند درخواست طلاق بدهد.
۲. صرف ابراز کراهت زوجه نسبت به شوهر برای وی حق طلاق ایجاد می‌گردد؟
خیر. اما طی شرایطی این کراهت از مصادیق عسر و حرج بوده و زن از طریق آن می‌تواند دادخواست طلاق بدهد.
۳. آیا زوجه قادر به درخواست طلاق است یا خیر؟
بله. طلاق انواع مختلفی دارد مانند درخواست طلاق از سوی زوجه، درخواست طلاق از سوی زوج و طلاق توافقی.
۴. آیا در صورت تمکین نکردن زوجه تمام حقوق مالی وی ساقط می‌شود؟
خیر. مهریه در هر شرایطی متعلق به زوجه بوده و حتی با تمکین مرد مکلف به پرداخت آن است.
۵. در صورت عدم تمکین زوجه مرد می‌تواند وی را طلاق دهد؟
بله. مرد می‌تواند به دلیل عدم تمکین زن او را طلاق دهد که البته اثبات این امر کار دشواری است.
۶. آیا عدم تمکین زن ضمانت اجرایی در پی خواهد داشت؟
خیر. در شرایطی قانون و شرع این اجازه را به زوجه داده که از شوهر خود تمکین نکند. از جمله عدم تمکین در دوران حق حبس زوجه یا عدم تمکین به خاطر بیماری‌های مقاربتی زوج.
۷. آیا مالکیت اموال زن در دوران زناشویی و بعد از طلاق به خودش اختصاص دارد ؟
بله، بر اساس قانون مدنی استقلال مالی زن رسمیت داشته و اموال او چه در ایام زناشویی و چه بعد از طلاق به خودش اختصاص دارد.
۸. آیا تقسیم دارایی مرد بعد از طلاق امکان‌پذیر است؟
بله، یکی از شروطی که کتبا در عقدنامه قید گردیده، این است که در صورت وجود شرایطی تا نصف دارایی مرد بعد از طلاق به زن انتقال می‌یابد.
۹. تحت چه شرایطی بعد از طلاق نصف دارایی مرد به زن منتقل می‌شود ؟
در صورتی که مرد این شرط را در سند نکاحیه امضا کرده و درخواست طلاق از سوی وی باشد به علاوه باید طلاق به دلیل تخلف زن از تکالیف زناشویی نبوده باشد.
۱۰. سامانه تصمیم طلاق چیست؟
قبل از رجوع به دادگاه، ثبت واقعه طلاق طی مراحلی در سامانه تصمیم الزامی شده است. این سامانه جهت طلاق توافقی و در طلاق از جانب زن و طلاق از جانب مرد مورد استفاده است.
